I
Ah Mater, quo te deplorem fonte? Dolores
Quae guttae poterunt enumerare meos?
Sicca meis lacrymis Thamesis vicina videtur,
Virtutúmque choro siccior ipse tuo.
In flumen moerore nigrum si funderer ardens, 5
Laudibus haud fierem sepia iusta tuis.
Tantùm istaec scribo gratus, ne tu mihi tantùm
Mater: & ista Dolor nunc tibi Metra parit.
II
Corneliae sanctae, graues Semproniae,
Et quicquid vspiam est seuerae foeminae,
Conferte lacrymas: Illa, quae vos miscuit
Vestrásque laudes, poscit & mixtas genas.
Namque hanc ruinam salua Grauitas defleat, 5
Pudórque constet vel solutis crinibus;
Quandoque vultûs sola maiestas, Dolor.
Decus mulierum perijt: & metuunt viri
Vtrumque sexum dote ne mulctauerit.
Non illa soles terere comptu lubricos, 10
Struices superbas atque turritum caput
Molita, reliquum deinde garriens diem
(Nam post Babelem linguae adest confusio)
Quin post modestam, qualis integras decet,
Substructionem capitis & nimbum breuem, 15
Animam recentem rite curauit sacris
Adorta numen acri & igneâ prece.
Dein familiam lustrat, & res prandij,
Horti, colíque distributim pensitat.
Suum cuique tempus & locus datur. 20
Inde exiguntur pensa crudo vespere.
Ratione certâ vita constat & domus,
Prudenter inito quot-diebus calculo.
Totâ renident aede decus & suauitas
Animo renidentes priùs. Sin rarior 25
Magnatis appulsu extulit se occasio,
Surrexit vnà & illa, seséque extulit:
Occasione certat, imò & obtinet.
Proh! quantus imber, quanta labri comitas,
Lepos seuerus, Pallas mixta Gratijs; 30
Loquitur numellas, compedes & retia:
Aut si negotio hora sumenda est, rei
Per angiportus & maeandros labitur,
Ipsos Catones prouocans oraculis.
Tum quanta tabulis artifex? quae scriptio? 35
Bellum putamen, nucleus bellissimus,
Sententiae cum voce mirè conuenit,
Volant per orbem literae notissimae:
O blanda dextra, neutiquam istoc pulueris,
Quò nunc recumbis, scriptio merita est tua, 40
Pactoli arena tibi tumulus est vnicus.
Adde his trientem Musices, quae molliens
Mulcénsque dotes caeteras visa est quasi
Caelestis harmoniae breue praeludium.
Quàm mira tandem Subleuatrix pauperum! 45
Languentium baculus, teges iacentium,
Commune cordis palpitantis balsamum:
Benedictiones publicae cingunt caput,
Caelíque referunt & praeoccupant modum.
Fatisco referens tanta quae numerant mei 50
Solùm dolores, & dolores, stellulae.
At tu qui ineptè haec dicta censes filio,
Nato parentis auferens Encomium,
Abito, trunce, cum tuis pudoribus.
Ergo ipse solùm mutus atque excors ero 55
Strepente mundo tinnulis praeconijs?
Mihíne matris vrna clausa est vnico,
Herbae exoletae, ros-marinus aridus?
Matríne linguam refero, solùm vt mordeam?
Abito, barde. Quàm piè istic sum impudens! 60
Tu verò mater perpetim laudabere
Nato dolenti: literae hoc debent tibi
Queîs me educasti; sponte chartas illinunt
Fructum laborum consecutae maximum
Laudando Matrem, cùm repugnant inscij. 65
III
Cvr splendes, O Phoebe? ecquid demittere matrem
Ad nos cum radio tam rutilante potes?
At superat caput illa tuum, quantum ipsa cadauer
Mens superat; corpus solùm Elementa tenent.
Scilicet id splendes: haec est tibi causa micandi, 5
Et lucro apponis gaudia sancta tuo.
Verùm heus, si nequeas caelo demittere matrem,
Sítque omnis motûs nescia tanta quies,
Fac radios saltem ingemines, vt dextera tortos
Implicet, & matrem, matre manente, petam. 10
IV
Qvid nugor calamo fauens?
Mater perpetuis vuida gaudijs,
Horto pro tenui colit
Edenem Boreae flatibus inuium.
Quin caeli mihi sunt mei, 5
Materni decus, & debita nominis,
Dúmque his inuigilo frequens
Stellarum socius, pellibus exuor.
Quare Sphaeram egomet meam
Connixus, digitis impiger vrgeo: 10
Te, Mater, celebrans diu,
Noctu te celebrans luminis aemulo.
Per te nascor in hunc globum
Exemplóque tuo nascor in alterum:
Bis tu mater eras mihi, 15
Vt currat paribus gloria tibijs.
V
Horti, deliciae Dominae, marcescite tandem;
Ornâstis capulum, nec superesse licet.
Ecce decus vestrum spinis horrescit, acutâ
Cultricem reuocans anxietate manum:
Terram & funus olent flores: Dominaéque cadauer 5
Contiguas stirpes afflat, eaéque rosas.
In terram violae capite inclinantur opaco,
Quaéque domus Dominae sit, grauitate docent.
Quare haud vos hortos, sed coemeteria dico,
Dum torus absentem quisque reponit heram. 10
Eugè, perite omnes; nec posthâc exeat vlla
Quaesitum Dominam gemma vel herba suam.
Cuncta ad radices redeant, tumulósque paternos;
(Nempe sepulcra satis numen inempta dedit.)
Occidite; aut sanè tantisper viuite, donec 15
Vespere ros maestis funus honestet aquis.
VI
Galene, frustra es, cur miserum premens
Tot quaestionum fluctibus obruis,
Arterias tractans micantes
Corporeae fluidaéque molis?
Aegroto mentis: quam neque pixides 5
Nec tarda possunt pharmaca consequi,
Vtrumque si praederis Indum,
Vltrà animus spatiatur exlex.
Impos medendi, occidere si potes,
Nec sic parentem ducar ad optimam: 10
Ni sanctè, vtì mater, recedam,
Morte magìs viduabor illâ.
Quin cerne vt erres, inscie, brachium
Tentando sanum: si calet, aestuans,
Ardore scribendi calescit, 15
Mater inest saliente venâ.
Si totus infler, si tumeam crepax,
Ne membra culpes, causa animo latet
Qui parturit laudes parentis:
Nec grauidis medicina tuta est. 20
Irregularis nunc habitus mihi est:
Non exigatur crasis ad alterum.
Quod tu febrem censes, salubre est
Atque animo medicatur vnum.
VII
Pallida materni Genij atque exanguis imago,
In nebulas similésque tui res gaudia nunquid
Mutata? & pro matre mihi phantasma dolosum
Vberáque aerea hiscentem fallentia natum?
Vae nubi pluuiâ grauidae, non lacte, meásque 5
Ridenti lacrymas quibus vnis concolor vnda est.
Quin fugias? mea non fuerat tam nubila Iuno,
Tam segnis facies aurorae nescia vernae,
Tam languens genitrix cineri supposta fugaci:
Verùm augusta parens, sanctum os caelóque locandum, 10
Quale paludosos iamiam lictura recessus
Praetulit Astraea, aut solio Themis alma vetusto
Pensilis, atque acri dirimens Examine lites.
Hunc vultum ostendas, & tecum, nobile s
pectrum,
Quod superest vitae, insumam: Solíque iugales 15
Ipse tuae solùm adnectam, sine murmure, thensae.
Nec querar ingratos, studijs dum tabidus insto,
Effluxisse dies, suffocatámue Mineruam,
Aut spes productas, barbatáque somnia vertam
In vicium mundo sterili, cui cedo cometas 20
Ipse suos tanquam digno pallentiáque astra.
Est mihi bis quinis laqueata domuncula tignis
Rure; breuísque hortus, cuius cum vellere florum
Luctatur spacium, qualem tamen eligit aequi
Iudicij dominus, flores vt iunctiùs halent 25
Stipati, rudibúsque volis imperuius hortus
Sit quasi fasciculus crescens, & nidus odorum.
Hìc ego túque erimus, variae suffitibus herbae
Quotidie pasti: tantùm verum indue vultum
Affectûsque mei similem; nec languida misce 30
Ora meae memori menti: ne dispare cultu
Pugnaces, teneros florum turbemus odores,
Atque inter reliquos horti crescentia foetus
Nostra etiam paribus marcescant gaudia fatis.
VIII
Paruam piámque dum lubenter semitam
Grandi reaéque praefero,
Carpsit malignum sydus hanc modestiam
Vinúmque felle miscuit.
Hinc fremere totus & minari gestio 5
Ipsis seuerus orbibus;
Tandem prehensâ comiter lacernulâ
Susurrat aure quispiam,
Haec fuerat olim potio Domini tui.
Gusto probóque Dolium. 10
IX
Hoc, Genitrix, scriptum proles tibi sedula mittit.
Siste parum cantus, dum legis ista, tuos.
Nôsse sui quid agant, quaedam est quoque musica sanctis,
Quaéque olim fuerat cura, manere potest.
Nos miserè flemus, solésque obducimus almos 5
Occiduis, tanquam duplice nube, genis.
Interea classem magnis Rex instruit ausis:
Nos autem flemus: res ea sola tuis.
Ecce solutura est, ventos causata morantes:
Sin pluuiam, fletus suppeditâsset aquas. 10
Tillius incumbit Dano, Gallúsque marinis,
Nos flendo: haec nostrûm tessera sola ducum.
Sic aeuum exigitur tardum, dum praepetis anni
Mille rotae nimijs impediuntur aquis.
Plura tibi missurus eram (nam quae mihi laurus, 15
Quod nectar, nisi cum te celebrare diem?)
Sed partem in scriptis etiam dum lacryma poscit,
Diluit oppositas candidus humor aquas.
X
Nempe huc vsque notos tenebricosos
Et maestum nimio madore Caelum
Tellurísque Britannicae saliuam
Iniustè satìs arguit viator.
At te commoriente, Magna Mater, 5
Rectè, quem trahit, aerem repellit
Cum probro madidum, reúmque difflat.
Nam te nunc Ager, Vrbs, & Aula plorant:
Te nunc Anglia, Scotiaéque binae,
Quin te Cambria peruetusta deflet, 10
Deducens lacrymas prioris aeui
Ne serae meritis tuis venirent.
Non est angulus vspiam serenus,
Nec cingit mare, nunc inundat omnes.
XI
Dvm librata suis haeret radicibus ilex
Nescia vulturnis cedere, firma manet.
Post vbi crudelem sentit diuisa securem,
Quò placet oblato, mortua fertur, hero:
Arbor & ipse inuersa vocer: dúmque insitus almae 5
Assideo Matri, robore vinco cedros.
Nunc sorti pateo, expositus sine matre procellis,
Lubricus, & superans mobilitate salum.
Tu radix, tu petra mihi firmissima, Mater,
Ceu Polypus, chelis saxa prehendo tenax: 10
Non tibi nunc soli filum abrupere sorores,
Dissutus videor funere & ipse tuo.
Vnde vagans passim rectè vocer alter Vlysses,
Alteráque haec tua mors, Ilias esto mihi.
XII
Facesse, Stoica plebs, obambulans cautes,
Exuta strato carnis, ossibus constans,
Iísque siccis adeò vt os Molossorum
Haud glubat inde tres teruncios escae.
Dolere prohibes? aut dolere me gentis 5
Adeò inficetae, plumbeae, Meduseae,
Ad saxa speciem retrahentis humanam,
Tantóque nequioris optimâ Pirrhâ?
At fortè matrem perdere haud soles demens:
Quin nec potes; cui praebuit Tigris partum. 10
Proinde parco belluis, nec irascor.
XIII. EPITAPHIUM
Hic sita foeminei laus & victoria sexus:
Virgo pudens, vxor fida, seuera parens:
Magnatúmque inopúmque aequum certamen & ardor:
Nobilitate illos, hos pietate rapit.
Sic excelsa humilísque simul loca dissita iunxit, 5
Quicquid habet tellus, quicquid & astra, fruens.
XIV
XV
XVI
XVII
XVIII
XIX
Excussos manibus calamos, falcémque resumptam
Rure, sibi dixit Musa fuisse probro.
Aggreditur Matrem (conductis carmine Parcis)
Funeréque hoc cultum vindicat aegra suum.
Non potui non ire acri stimulante flagello: 5
Quin Matris superans carmina poscit honos.
Eia, agedum scribo: vicisti, Musa; sed audi,
Stulta semel scribo, perpetuò vt sileam.
IN OBITUM HENRICI PRINCIPIS WALLIAE.
Ite leues (inquam), Parnassia numina, Musae,
Non ego vos posthâc hederae velatus amictu
Somnis (nescio queîs) nocturna ad vota vocabo:
Sed nec Cyrrhaei saltus Libethriáue arua
In mea dicta ruant; non tam mihi pendula mens est, 5
Sic quasi Dijs certem, magnos accersere montes:
Nec vaga de summo deducam flumina monte,
Qualia parturiente colunt sub rupe sorores:
Si-quas mens agitet moles (dum pectora saeuo
Tota stupent luctu) lachrymísque exaestuet aequis 10
Spiritus, hi mihi iam montes, haec flumina sunto.
Musa, vale, & tu Phoebe; dolor mea carmina dictet;
Hinc mihi principium: vos o labentia mentis
Lumina, nutantes paulatim acquirite vires,
Viuite, dum mortem ostendam: sic tempora vestram 15
Non comedant famam, sic nulla obliuia potent.
Quare age, Mens, effare, precor, quo numine laeso?
Quae suberant causae? quid nos committere tantum,
Quod non Lanigerae pecudes, non Agmina lustrent?
Annon longa fames miseraéque iniuria pestis 20
Poena minor fuerat, quàm fatum Principis aegrum?
Iam foelix Philomela, & menti conscia Dido!
Foelices, quos bella premunt, & plurimus ensis!
Non metuunt vltrà; nostra infortunia tantùm
Fatáque Fortunásque & spem laesêre futuram. 25
Quòd si fata illi longam invidêre salutem
Et patrio regno (sub quo iam Principe nobis
Quid sperare, imò quid non sperare licebat?)
Debuit ista pati prima & non nobilis aetas:
Aut cita mors est danda bonis aut longa senectus: 30
Sic lactare animos & sic ostendere gemmam
Excitat optatus auidos, & ventilat ignem.
Quare etiam nuper Pyrij de pulueris ictu
Principis innocuam seruastis numina Vitam,
Vt morbi perimant, alióque in puluere prostet? 35
Phoebe, tui puduit quum summo manè redires
Sol sine sole tuo! quàm te tum nubibus atris
Totum offuscari peteres, vt nocte silenti
Humana aeternos agerent praecordia questus:
Tan
tùm etenim vestras (Parcae) non flectit habenas 40
Tempus edax rerum, túque o mors improba sola es,
Cui caecas tribuit vires annosa vetustas.
Quid non mutatum est? requiêrunt flumina cursus;
Plus etiam veteres coelum videre remotum:
Cur ideo verbis tristes effundere curas 45
Expeto, tanquam haec sit nostri medicina doloris?
Immodicus luctus tacito vorat igne medullas,
Vt, fluuio currente, vadum sonat, alta quiescunt.
INNUPTA PALLAS, NATA DIESPITRE.
Innupta Pallas, nata Diespitre,
Aeterna summae gloria regiae,
Cui dulcis arrident Camoenae
Pieridis Latiaéque Musae,
Cur tela Mortis vel tibi vel tuis 5
Quâcunque guttâ temporis imminent?
Tantâque propendet staterâ
Regula sanguinolenta fati?
Númne Hydra talis, tantáne bellua est
Mors tot virorum sordida sanguine, 10
Vt mucro rumpatur Mineruae,
Vtque minax superetur Aegis?
Tu flectis amnes, tu mare caerulum
Vssisse prono fulmine diceris,
Aiacis exesas triremes 15
Praecipitans grauiore casu.
Tu discidisti Gorgoneas manus
Nexas, capillos anguibus oblitos,
Furuósque vicisti Gigantes,
Enceladum pharetrámque Rhoeci. 20
Ceu victa, Musis porrigit herbulas
Pennata caeci dextra Cupidinis,
Non vlla Bellonae furentis
Arma tui metuunt alumni.
Pallas retortis caesia vocibus 25
Respondit: Eia, ne metuas, precor,
Nam fata non iustis repugnant
Principibus, sed amica fiunt.
Vt si recisis arboribus meis
Nudetur illic lucus amabilis, 30
Fructúsque post mortem recusent
Perpetuos mihi ferre rami,
Dulcem rependent tum mihi tibiam
Pulchrè renatam ex arbore mortuâ,
Dignámque coelesti coronâ 35
Harmoniam dabit inter astra.
G. Herbert Coll. Trin.
IN NATALES ET PASCHA CONCURRENTES.
Cvm tu, Christe, cadis, nascor; mentémque ligauit
Vna meam membris horula, téque cruci.
O me disparibus natum cum numine fatis!
Cur mihi das vitam, quam tibi, Christe, negas?
Quin moriar tecum: vitam, quam negligis ipse, 5
Accipe; ni talem des, tibi qualis erat.
Hoc mihi legatum tristi si funere praestes,
Christe, duplex fiet mors tua vita mihi:
Atque vbi per te sanctificer natalibus ipsis,
In vitam & neruos Pascha coaeua fluet. 10
IN OBITUM SERENISSIMAE REGINAE ANNAE.
George Herbert- Collected Poetical Works Page 22
