qui alteri exitium parat, 176 eum scire oportet sibi paratum pestem ut participet parem.
Abducet Patricoles credo ut conlocet in cubili ut vulnus obliget; si quidem homo esset, sed nihil vidi minus. Quaerit enim quid actum sit —
Patricoles
Eloquere eloquere, res Argivum proelio ut se sustinet.
Eurypylus
Non potest ecfari tantum dictis quantum factis suppetit.
Patricoles
Laberis; quiesce
Eurypylus
Et volnus alliga. 180
Etiam si Eurypylus posset, non posset Aesopus —
Eurypylus
Ubi fortuna Hectoris nostram acrem aciem inclinatam
et cetera explicat in dolore.
Cp. Cic, Orat., 46, 155.
182
XII, 49 s.; XIII, 123 (Nept. loqu.); XII, 35 s.; 127 s. al.
Festus, 234, 19: ‘Obsidionem’ potius dicendum esse quam obsidium adiuvat nos testimonio suo Ennius... item alio loco —
Hector qui haud cessat obsidionem obducere,
183
XII, 445 s.; XIII, 90 s.; 123–4 (Nept. loqu.).
Cicero, Orat., 48, 160: ‘Burrum’ semper Ennius, numquam ‘Pyrrhum’ —
vi patefecerunt Bruges...
non ‘Phryges’; ipsius antiqui declarant libri.
XII–XIII; XVI, 40 s., 276 s., 490–4.
Hyginus, Fab. 106: Quod cum Argivi ab Hectore fugarentur, Achilles obiurgatus a Patroclo arma sua ei tradidit quibus ille Troianos fugavit aestimantes Achillem esse, Sarpedonemque Iovis et Europae filium occidit.
184–6
XVI, 145 s.
Nonius, 407, 24: ‘Tenacia’ est perseverantia et duritia... —
Patricoles
... due et quadrupedum iugo; invitum doma infrena et iunge valida
187–8
XVI, 233 s.
Nonius, 111, 7: ‘Fuam,’ sim vel fiam... —
Achilles?
at ego omnipotens ted exposco ut hoc consilium Achivis auxilio fuat.
valida quorum tenacia infrenari minis Non.; locus desperatus; cf. Linds., ed. Non.
189
XVI, 818 s.
? XVI, 777; cp. XVII, 685 s.; XVIII, 2.
Diomedes, ap. G.L., I, 345, 3 Κ: ‘Halare’ et ‘halitare.’ Ennius in Lytris —
Antilochus
sublime iter quadrupedantes flammam halitantes
190
XVI, 856 (vel XXIII, 74; vel XXII, 482).
Nonius, 222, 25: ‘Specus’ genere masculino... —
inferum vastos specus
XVIII, 112 s.; XIX, 35, 65,140 s.; 245–265; XVIII, 614 s.
Hyginus, Fab., 106: Patroclo omisso Achilles cum Agamemnone redit in gratiam Briseidamque ei reddidit. Turn contra Hectorem cum inermis prodisset, Thetis mater a Vulcano arma ei impetravit quae Nereides per mare attulerunt.
191
XVIII, 188, 192; Aesch., Myrmid., fr. 140.
Nonius, 469, 25: ‘Cunctant’ pro ‘cunctantur’... —
Achilles?
qui cupiant dare arma Achilli ut ipsei cunctent
192
XIX, 364 s.; 372, 387.
Festus, 370, 21: ‘Redhostire’ referre gratiam... —
Achilles?
Quae mea comminus machaera atque hasta hostibitis manu,
193
XXII, 131 s.; 395 s.
Hyginus, Fab., 106: Quibus armis ille Hectorem occidit astrictumque ad currum traxit circa muros Troianorum.
Nonius, 510, 32: ‘Saeviter’ pro saeve... (511, 11) —
Nuntius?
Saeviter fortunam ferro cernunt de victoria.
194–5
XX, 441 s., al.
Nonius, 518, 3: ‘Derepente’... —
Nuntius?
Ecce autem caligo oborta est, omnem prospectum abstulit; derepente contulit sese: in pedes.
post abstulit lacun. stat. Ribb. abstulit.
XX, 455 s., 493 s.
Nonius, 504, 30: ‘Sonit’ pro sonat... —
Nuntius?
Aes sonit franguntur hastae terra sudat sanguine.
197
XXI, 15–16; 218–220, 234 s.
Nonius, 467, 31: ‘Vagas’ pro vagaris... —
Nuntius?
Constitit credo Scamander, arbores vento vacant.
XXII, 416 s.; XXIV, 136 s., 440 s.
Hyginus, Fab., 106: Quem sepeliendum cum patri nollet dare, Priamus Iovis iussu duce Mercurio in castra Danaorum venit.
198
XXIV, 488 ff. (486 Achill. alloqu.), 503, 680.
Nonius, 472, 21: ‘Commiserescimus’... —
Priamus
Per vos et vostrum imperium et fidem, Myrmidonum vigiles, conmiserescite!
199
XXIV, 483; 51
Varro, L.L., VII, 12: ‘Tueri’ duo significat, unum ab aspectu... unde est Enni illud —
Achilles?
tueor te senex? Pro Iuppiter!
Cp. Donat., in Ter., Adelph., I, 2, 31.
Hyginus, Fab., 106: (Priamus)... filii corpus auro repensum accepit; quem sepulturae tradidit.
200–1
XXIV, 596 s., 786 s.
Nonius, 399, 8: ‘Spernere’ rursum segregare... —
Priamus
Melius est virtute ius, nam saepe virtutem mali nanciscuntur; ius atque aecum se a malis spernit procul.
Cf. Aesch., fr. 259 N.
Hecuba
Eurip., Hec, 3: Πολύδωρος ‘Εκάβης παῖς γεγὼς τῆς Κισσέως.
Servius, ad Aen., VII, 320: Cisseis. Regina Hecuba secundum Euripidem quem Ennius Pacuvius et Vergilius sequuntur.
202
Hec., 26–27: καὶ κτανὼν ἐς οἶδμ᾿ ἁλὸς | μετῆχ᾿ ἵν᾿ αὐτὸς χρυσὸν ἐν δόμοις ἔχῃ | (vel 28 ἄλλοτ’ ἐν πόντου σάλῳ, cp. 701 πόντου νιν ἐξήνεγκε πελάγιος κλύδων).
Nonius, 223, 24: ‘Salum’ neutri generis... Masculini Ennius Hecuba —
Polydori Umbra
undantem salum
203
Hec., 68: ὦ στεροπὰ Διὸς, ὦ σκοτία νύξ.
Varro, L.L., VII, 6: In caelo templum dicitur ut in Hecuba —
Hecuba
Ο magna templa caelitum conmixta stellis splendidis,
204–5
Hec, 166–169: ὦ κάκ᾿ ἐνεγκοῦσαι | Τρῳάδες, ὦ κάκ᾿ ἐνεγκοῦσαι | πήματ᾿ ἀπολέσατ᾿ ὠλέσατ᾿· οὐκέτι μοι βίος | ἀγαστὸς ἐν φάει.
Nonius, 474, 32: ‘Miserete’... —
Hecuba
Miserete anuis date ferrum qui me anima privem.
206–8
Gellius, XI, 4, 1: Euripidis versus sunt in Hecuba (293–5), verbis sententia brevitate insignes inlustresque. Hecuba est ad Ulixen dicens.
τόδ᾿ ἀξίωμα κἂν κακῶς λέγῃς τὸ σὸν πείσει· λόγος γὰρ ἔκ τ᾿ ἀδοξούντων ἰὼν κἀκ τῶν δοκούντων αὑτὸς οὐ ταὐτὸν σθένει.
Hos versus Quintus Ennius cum eam tragoediam verteret non sane incommode aemulatus est. Versus totidem Enniani hi sunt —
Hecuba
Haec tu etsi perverse dices facile Achivos flexeris, namque opulenti quom loquuntur pariter atque ignobiles, eadem dicta eademque oratio aequa non aeque valet.
209
Hec., 438:? oἴ ᾿γώ· προλείπω· λύεται δέ μου μέλη. | ὦ θύγατερ, ἅψαι μητρός, ἔκτεινον χέρα, | δός· μὴ λίπῃς μ᾿ ἄπαιδ᾿· ἀπωλόμην, φίλαι.
Nonius, 224, 6: ‘Sanguis’ masculino genere... neutro Ennius Hecuba —
Hecuba Heu me mi
seram interii; pergunt lavere sanguen sanguine!
Cp. Non., 466, 27; 504, 6.
210–11
Hec, 497–8:
φεῦ φεῦ γέρων μέν εἰμ᾿, ὅμως δέ μοι θανεῖν εἴη πρὶν αἰσχρᾷ περιπεσεῖν τύχῃ τινί
Troad., 415: καὶ πένης μέν εἰμ᾿ ἐγώ.
Nonius, 494, 3: ‘Pauperies’ pro paupertate... —
Talthybius Senex sum; utinam mortem obpetam prius quam evenat quod in pauperie mea senex graviter gemam.
Cp. Non., 507, 18.
212
Hec., 627–8: κεῖνος ὀλβιώτατος | ὅτῳ κατ᾿ ἦμαρ τυγχάνει μηδὲν κακόν.
Cicero, de Fin., II, 13, 41: Non... si malum est dolor, carere eo malo satis est ad bene vivendum. Hoc dixerit potius Ennius —
Hecuba
Nimium boni est
Nos beatam vitam non depulsione mali sed adeptione boni iudicemus.
213
Hec., 760: ὁρᾷς νέκρον τόνδ᾿ οὗ καταστάζω δάκρυ;
Nonius, 155, 28: ‘Guttatim’... —
Hecuba
Vide hunc meae in quem lacrumae guttatim cadunt.
214
Hec., 826 s.: πρὸς σοῖσι πλευροῖς παῖς ἐμὴ κοιμίζεται....
Nonius, 342, 24: ‘Modicum’ veteres moderatum et commodum dici volunt... —
Hecuba quae tibi in concubio verecunde et modice morem gerit. 215
Hec., 836–7: εἴ μοι γένοιτο φθόγγος ἐν βραχίοσι | καὶ χερσὶ καὶ κόμαισι καὶ ποδῶν βάσει....
Cicero, Orat., 45, 153: Sine vocalibus saepe brevitatis causa contrahebant ut ita dicerent ‘multi modis’ ‘et vas argenteis’ —
Hecuba palm et crinibus
‘tecti fractis.’
216
Hec., 1226–7: ἐν τοῖς κακοῖς γὰρ ἁγαθοὶ σαφέστατοι | φίλοι.
Cicero, de Amicit., 17, 64: Quam graves quam difficiles plerisque videntur calamitatum societates; ad quas non est facile inventu qui descendat; quamquam Ennius recte —
Hecuba
Amicus certus in re incerta cernitur.
217–18
Hec., 1247–8: τάχ᾿ οὖν οὖν παρ᾿ ὑμῖν ῥᾴδιον ξενοκτονεῖν· | ἡμῖν δέ γ᾿ αἰσχρὸν τοῖσιν Ἕλλησιν τόδε (cp. 803–4).
Nonius, 153, 22: ‘Perbitere,’ perire... —
Agamemno
Set numquam scripstis qui parentem aut hospitem necasset quo quis cruciatu perbiteret.
219
Hec., 1258: οὐ γάρ με χαίρειν χρή σε τιμωρουμένην;
Nonius, 116, 31: ‘Gratulari,’ gratias agere... —
Hecuba
Iuppiter tibi summe tandem male re gesta gratulor.
Iphigenia
Eurip., Iph. Α., 1–3:
ΑΓ. Ὦ πρέσβυ δόμων τῶνδε πάροιθεν στεῖχε. ΠΡ. στείχω. τί δὲ καινουργεῖς Ἀγάμεμνον ἄναξ. ΑΓ. πεύσει. ΠΡ. σπεύδω. 138–9. ἀλλ᾿ ἴθ᾿ ἐρέσσων σὸν πόδα γήρᾳ μηδὲν ὑπείκων.
220–1
Featus, 324, 24: ‘Pedum’ est quidem baculum incurvum quo pastores utuntur ad comprehendendas oves aut capras, a pedibus; cuius meminit etiam Vergilius in Bucolicis (V., 88).... Sed in eo versu qui est in Iphigenia Enni —
Agamemno Procede, gradum proferre pedum nitere, cessas ο fide
id ipsum baculum significari cum ait Verrius mirari satis non possum, cum sit... significatio aperta.
Cp. Schol. Veron., ad Verg., Ecl., V., 88.
222–5
Iph. Α., 6–10:
ΑΓ. τίς ποτ᾿ ἄρ᾿ ἀστὴρ ὅδε πορθμεύει; | ΠΡ. Σείριος ἐγγὺς τῆς ἑπταπόρου | Πλείαδος ᾄσσων ἔτι μεσσήρης | ΑΓ. οὔκουν φθόγγος γ᾿ οὔτ᾿ ὀρνίθων | οὔτε θαλάσσης.
Varro, L.L., VII, 73: —
Agamemno Quid noctis videtur in altisono caeli clipeo? Senex Temo superat Stellas sublime agitans etiam atque etiam noctis iter.
Hic multam noctem ostendere volt a temonis motu.
Cp. id., V, 19; Fest., 504, 9 (... Ennius superat...). Apulei., de deo Socr., 2, 6 (mundi... clipeo).
trib. Iph. Colonna 226–8
Cicero, de Div., II, 26, 57: Democritus optimis verbis causam explicat cur ante lucem galli canant... silentio noctis ut ait Ennius —
Agamemno Favent faucibus russis
Iph. A., 317 s.; cp. 327.
ΑΓ.... ὦ θεοὶ σῆς ἀναισχύντου φρενός.
Cic., Tusc. Disp., IV, 36, 77: Ira vero... cuius impulsu existit etiam inter fratres tale iurgium —
Agamemno Quis homo te exsuperavit usquam gentium impudentia? Menelaus
Quis autem malitia te?
Nosti quae sequuntur; alternis enim versibus intorquentur inter fratres gravissimae contumeliae ut facile appareat Atrei filios esse....
231
Ιph. Α., 329, 331.
ΑΓ. Τί δέ σε τἀμὰ δεῖ φυλάσσειν; οὐκ ἀναισχύντου τόδε; | οὐχὶ δεινά; τὸν ἐμὸν οἰκεῖν οἶκον οὐκ ἐάσομαι;
Rufinianus,ap. R.L.M., 41, 28 Η: Ἀγανάκτησις indignatio, quae fit maxime pronuntiatione. Ennius in Iphigenia —
Agamemno Menelaus me obiurgat; id meis rebus regimen restitat. 232–4
Iph. A., 384, 388–390, 396 s.: ΑΓ.... εἶτ᾿ ἐγὼ δίκην δῶ σῶν κακῶν ὁ μὴ σφαλείς;...
Τἀμὰ δ᾿ οὐκ ἀποκτενῶ ᾿γω τέκνα· κοὐ τὸ σὸν μέν εὖ | παρὰ δίκην ἔσται κακίστης εὔνιδος τιμωρίᾳ. Cp. id., 482 ff. (Menel. loqu.).
Rufinianus, ap. R.L.M., 47, 16 H:Σύγκρισις sive ἀντίθεσις comparatio rerum atque personarum inter se contrariarum, ut —
Agamemno Ego proiector quod tu peccas? Tu delinquis, ego arguor? Pro malefactis Helena redeat, virgo pereat innocens? Tua reconcilietur uxor, mea necetur filia?
235–6
Iph. A., 446–49:ἡ δυσγένεια δ᾿ ὡς ἔχει τι χρήσιμον. | καὶ γάρ δακρῦσαι ῥᾳδίως αὐτοῖς ἔχει | ἅπαντά τ᾿ εἰπεῖν· τῷ δὲ γενναίῳ φύσιν | ἄνολβα ταῦτα.
Hiercnymus, Epist., 60, Epit.Nepot., 14:... Prudenterque Ennius... ait — Agamemno Plebes in hoc regi antistat loco: licet lacrumare plebi, regi honeste non licet. 237–8
Iph. A., 631–2:, ᾦ σέβας ἐμοὶ μέγιστον Ἀγαμέμνων ἄναξ, ἥκομεν ἐφετμαῖς οὐκ ἀπιστοῦσαι σέθεν.
Cicero, ad Att., XIII, 47, 1: —
Clytaemnestra Postquam abs te, Agamemno, ut venirem tetigit aures nuntius, extemplo...
instituta omisi, ea quae in manibus habebam abieci, quod iusseras edolavi.
239
Iph. A., 708–9:
ΚΛ. Θέτις δ᾿ ἔθρεψεν ἢ πατὴρ Ἀχιλλέα; ΑΓ. Χείρων, ἵν᾿ ἤθη μὴ μάθοι κακῶν βροτῶν.
Vel 701. ΑΓ.... ὁ Πηλεὺς δ᾿ ἔσχε Νηρέως κόρην.
Varro, L.L., VII, 87: ‘Lymphata’ dicta a lympha; lympha a nympha, ut quod apud Graecos Θέτις apud Ennium —
Thelis illi mater.
240
Iph. A., 735–7: ΑΓ. οὐ καλὸν ἐν ὄχλῳ σ᾿ ἐξομιλεῖσθαι στρατοῦ.
ΚΛ. καλὸν τεκοῦσαν τἀμά μ᾿ ἐκδοῦναι τέκνα. ΑΓ. καὶ τάς γ᾿ ἐν οἴκῳ μὴ μόνας εἶναι κόρας.
Serviu
s auctus, ad Aen., I, 52: Sane ‘vasto’ pro desolato veteres ponebant... —
Agamemno Quae nunc abs te viduae et vastae virgines sunt. non ‘ut venirem’ (nam id quoque fecissem nisi Torquatus esset) sed ut scriberem ‘tetigit’ e. q. s. Cic. trib. Enn. Iph. Ladewig 241–8
Iph. A., 801 ff. (Achill. loqu.), 813–8, 1000–1001.
Gellius, XIX, 10, 12 (de vocabulo praeterpropter): Statim proferri Iphigeniam Q. Enni iubet (Celsinus). In eius tragoediae choro inscriptos esse hos versus legimus —
Chorus Otio qui nescit uti
... Petimus igitur dicas... quid sit ignotus huiusce versus sensus ‘incerte errat animus praeterpropter vitam vivitur.’
249–51 Iph. A., 956–8: AX. πικροὺς δὲ προχύτας χέρνιβάς τ᾿ ἐνάρξεται Κάλχας ὁ μάντις· τίς δὲ μάντις ἔστ᾿ ἀνήρ, ὃς ὄλιγ᾿ ἀληθῆ πολλὰ δὲ ψευδὴ λέγει τυχών, ὅταν δὲ μὴ τύχῃ διοίχεται;
Cicero, de Re Publ., I, 18, 30: In ore semper erat ille de Iphigenia Achilles —
Ackilles astrologorum signa in caelo quid sit observationis, cum capra aut nepa aut exoritur nomen aliquod beluarum, quod est ante pedes nemo spectat, caeli scrutantur plagas.
Cp. Cic., de Div., II, 13, 30: Donat., ad Ter., Adelph., III, 3, 32; Seneca, Apocolocynt., 8.
252
Iph. A., 1505–1509: ἰὼ ἰώ | λαμπαδοῦχος ἁμέρα Δι|ός τε φέγγος, ἕτερον Ἕτερον | αἰῶνα καὶ μοῖραν οἰκήσομεν· | χαῖρέ μοι φίλον φάος. vel 1375, κατθανεῖν μέν μοι δέδοκται.
Festus, 5: ‘Ob’ praepositione antiquos usos esse pro ‘ad’ testis est Ennius quum ait... in Iphigenia —
Iphigenia
Acherontem obibo ubi Mortis thesauri obiacent.
Medea sive Medea Exul
Eur., Med., 1–8:
Εἴθ᾿ ὤφελ᾿ Ἀργοῦς μὴ διαπτάσθαι σκάφος Κόλγων ἐς αἶαν κυανέας Συμπληγάδας, μηδ᾿ ἐν νάπαισι Πηλίου πεσεῖν ποτὲ τμηθεῖσα πεύκη μηδ᾿ ἐρετμῶσαι χέρας ἀνδρῶν ἀρίστων οἳ τὸ πάγχρυσον δέρος Πελίᾳ μετῆλθον. οὐ γὰρ ἂν δέσποιν᾿ ἐμὴ Μήδεια πύργους γῆς ἔπλευσ᾿ Ιωλκίας ἔρωτι θυμὸν ἐκπλαγεῖσ᾿ Ἰάσονος....
Collected Fragments of Ennius Page 24
