Complete Works of Homer

by Homer

  ἀμφὶ δέ μιν φᾶρος καλὸν βάλεν ἠδὲ χιτῶνα,

  ἔκ ῥ' ἀσαμίνθου βῆ δέμας ἀθανάτοισιν ὁμοῖος:

  πὰρ δ' ὅ γε Νέστορ' ἰὼν κατ' ἄρ' ἕζετο, ποιμένα λαῶν.

  οἱ δ' ἐπεὶ ὤπτησαν κρέ' ὑπέρτερα καὶ ἐρύσαντο, 470

  δαίνυνθ' ἑζόμενοι: ἐπὶ δ' ἀνέρες ἐσθλοὶ ὄροντο

  οἶνον οἰνοχοεῦντες ἐνὶ χρυσέοις δεπάεσσιν.

  αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο,

  τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ:

  "παῖδες ἐμοί, ἄγε Τηλεμάχῳ καλλίτριχας ἵππους 475

  ζεύξαθ' ὑφ' ἅρματ' ἄγοντες, ἵνα πρήσσῃσιν ὁδοῖο."

  ὣς ἔφαθ', οἱ δ' ἄρα τοῦ μάλα μὲν κλύον ἠδ' ἐπίθοντο,

  καρπαλίμως δ' ἔζευξαν ὑφ' ἅρμασιν ὠκέας ἵππους.

  ἐν δὲ γυνὴ ταμίη σῖτον καὶ οἶνον ἔθηκεν

  ὄψα τε, οἷα ἔδουσι διοτρεφέες βασιλῆες. 480

  ἂν δ' ἄρα Τηλέμαχος περικαλλέα βήσετο δίφρον:

  πὰρ δ' ἄρα Νεστορίδης Πεισίστρατος, ὄρχαμος ἀνδρῶν,

  ἐς δίφρον τ' ἀνέβαινε καὶ ἡνία λάζετο χερσί,

  μάστιξεν δ' ἐλάαν, τὼ δ' οὐκ ἀέκοντε πετέσθην

  ἐς πεδίον, λιπέτην δὲ Πύλου αἰπὺ πτολίεθρον. 485

  οἱ δὲ πανημέριοι σεῖον ζυγὸν ἀμφὶς ἔχοντες.

  δύσετό τ' ἠέλιος σκιόωντό τε πᾶσαι ἀγυιαί,

  ἐς Φηρὰς δ' ἵκοντο Διοκλῆος ποτὶ δῶμα,

  υἱέος Ὀρτιλόχοιο, τὸν Ἀλφειὸς τέκε παῖδα.

  ἔνθα δὲ νύκτ' ἄεσαν, ὁ δὲ τοῖς πὰρ ξείνια θῆκεν. 490

  ἦμος δ' ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,

  ἵππους τε ζεύγνυντ' ἀνά θ' ἅρματα ποικίλ' ἔβαινον:

  ἐκ δ' ἔλασαν προθύροιο καὶ αἰθούσης ἐριδούπου:

  μάστιξεν δ' ἐλάαν, τὼ δ' οὐκ ἀέκοντε πετέσθην.

  ἷξον δ' ἐς πεδίον πυρηφόρον, ἔνθα δ' ἔπειτα 495

  ἦνον ὁδόν: τοῖον γὰρ ὑπέκφερον ὠκέες ἵπποι.

  δύσετό τ' ἠέλιος σκιόωντό τε πᾶσαι ἀγυιαί.

  Ῥαψωδία δ

  οἱ δ' ἷξον κοίλην Λακεδαίμονα κητώεσσαν,

  πρὸς δ' ἄρα δώματ' ἔλων Μενελάου κυδαλίμοιο.

  τὸν δ' εὗρον δαινύντα γάμον πολλοῖσιν ἔτῃσιν

  υἱέος ἠδὲ θυγατρὸς ἀμύμονος ᾧ ἐνὶ οἴκῳ.

  τὴν μὲν Ἀχιλλῆος ῥηξήνορος υἱέι πέμπεν: 5

  ἐν Τροίῃ γὰρ πρῶτον ὑπέσχετο καὶ κατένευσε

  δωσέμεναι, τοῖσιν δὲ θεοὶ γάμον ἐξετέλειον.

  τὴν ἄρ' ὅ γ' ἔνθ' ἵπποισι καὶ ἅρμασι πέμπε νέεσθαι

  Μυρμιδόνων προτὶ ἄστυ περικλυτόν, οἷσιν ἄνασσεν.

  υἱέι δὲ Σπάρτηθεν Ἀλέκτορος ἤγετο κούρην, 10

  ὅς οἱ τηλύγετος γένετο κρατερὸς Μεγαπένθης

  ἐκ δούλης: Ἑλένῃ δὲ θεοὶ γόνον οὐκέτ' ἔφαινον,

  ἐπεὶ δὴ τὸ πρῶτον ἐγείνατο παῖδ' ἐρατεινήν,

  Ἑρμιόνην, ἣ εἶδος ἔχε χρυσέης Ἀφροδίτης.

  ὣς οἱ μὲν δαίνυντο καθ' ὑψερεφὲς μέγα δῶμα 15

  γείτονες ἠδὲ ἔται Μενελάου κυδαλίμοιο,

  τερπόμενοι: μετὰ δέ σφιν ἐμέλπετο θεῖος ἀοιδὸς

  φορμίζων, δοιὼ δὲ κυβιστητῆρε κατ' αὐτούς,

  μολπῆς ἐξάρχοντος, ἐδίνευον κατὰ μέσσους.

  τὼ δ' αὖτ' ἐν προθύροισι δόμων αὐτώ τε καὶ ἵππω, 20

  Τηλέμαχός θ' ἥρως καὶ Νέστορος ἀγλαὸς υἱός,

  στῆσαν: ὁ δὲ προμολὼν ἴδετο κρείων Ἐτεωνεύς,

  ὀτρηρὸς θεράπων Μενελάου κυδαλίμοιο,

  βῆ δ' ἴμεν ἀγγελέων διὰ δώματα ποιμένι λαῶν,

  ἀγχοῦ δ' ἱστάμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα: 25

  "ξείνω δή τινε τώδε, διοτρεφὲς ὦ Μενέλαε,

  ἄνδρε δύω, γενεῇ δὲ Διὸς μεγάλοιο ἔικτον.

  ἀλλ' εἴπ', ἤ σφωιν καταλύσομεν ὠκέας ἵππους,

  ἦ ἄλλον πέμπωμεν ἱκανέμεν, ὅς κε φιλήσῃ."

  τὸν δὲ μέγ' ὀχθήσας προσέφη ξανθὸς Μενέλαος: 30

  "οὐ μὲν νήπιος ἦσθα, Βοηθοί̈δη Ἐτεωνεῦ,

  τὸ πρίν: ἀτὰρ μὲν νῦν γε πάϊς ὣς νήπια βάζεις.

  ἦ μὲν δὴ νῶι ξεινήια πολλὰ φαγόντε

  ἄλλων ἀνθρώπων δεῦρ' ἱκόμεθ', αἴ κέ ποθι Ζεὺς

  ἐξοπίσω περ παύσῃ ὀιζύος. ἀλλὰ λύ' ἵππους 35

  ξείνων, ἐς δ' αὐτοὺς προτέρω ἄγε θοινηθῆναι."

  ὣς φάθ', ὁ δὲ μεγάροιο διέσσυτο, κέκλετο δ' ἄλλους

  ὀτρηροὺς θεράποντας ἅμα σπέσθαι ἑοῖ αὐτῷ.

  οἱ δ' ἵππους μὲν λῦσαν ὑπὸ ζυγοῦ ἱδρώοντας,

  καὶ τοὺς μὲν κατέδησαν ἐφ' ἱππείῃσι κάπῃσι, 40

  πὰρ δ' ἔβαλον ζειάς, ἀνὰ δὲ κρῖ λευκὸν ἔμιξαν,

  ἅρματα δ' ἔκλιναν πρὸς ἐνώπια παμφανόωντα,

  αὐτοὺς δ' εἰσῆγον θεῖον δόμον. οἱ δὲ ἰδόντες

  θαύμαζον κατὰ δῶμα διοτρεφέος βασιλῆος:

  ὥς τε γὰρ ἠελίου αἴγλη πέλεν ἠὲ σελήνης 45

  δῶμα καθ' ὑψερεφὲς Μενελάου κυδαλίμοιο.

  αὐτὰρ ἐπεὶ τάρπησαν ὁρώμενοι ὀφθαλμοῖσιν,

  ἔς ῥ' ἀσαμίνθους βάντες ἐυξέστας λούσαντο.

  τοὺς δ' ἐπεὶ οὖν δμῳαὶ λοῦσαν καὶ χρῖσαν ἐλαίῳ,

  ἀμφὶ δ' ἄρα χλαίνας οὔλας βάλον ἠδὲ χιτῶνας, 50

  ἔς ῥα θρόνους ἕζοντο παρ' Ἀτρεί̈δην Μενέλαον.

  χέρνιβα δ' ἀμφίπολος προχόῳ ἐπέχευε φέρουσα

  καλῇ χρυσείῃ ὑπὲρ ἀργυ
ρέοιο λέβητος,

  νίψασθαι: παρὰ δὲ ξεστὴν ἐτάνυσσε τράπεζαν.

  σῖτον δ' αἰδοίη ταμίη παρέθηκε φέρουσα, 55

  εἴδατα πόλλ' ἐπιθεῖσα, χαριζομένη παρεόντων.

  δαιτρὸς δὲ κρειῶν πίνακας παρέθηκεν ἀείρας

  παντοίων, παρὰ δέ σφι τίθει χρύσεια κύπελλα.

  τὼ καὶ δεικνύμενος προσέφη ξανθὸς Μενέλαος:

  "σίτου θ' ἅπτεσθον καὶ χαίρετον. αὐτὰρ ἔπειτα 60

  δείπνου πασσαμένω εἰρησόμεθ', οἵ τινές ἐστον

  ἀνδρῶν: οὐ γὰρ σφῷν γε γένος ἀπόλωλε τοκήων,

  ἀλλ' ἀνδρῶν γένος ἐστὲ διοτρεφέων βασιλήων

  σκηπτούχων, ἐπεὶ οὔ κε κακοὶ τοιούσδε τέκοιεν."

  ὣς φάτο, καί σφιν νῶτα βοὸς παρὰ πίονα θῆκεν 65

  ὄπτ' ἐν χερσὶν ἑλών, τά ῥά οἱ γέρα πάρθεσαν αὐτῷ.

  οἱ δ' ἐπ' ὀνείαθ' ἑτοῖμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον.

  αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο,

  δὴ τότε Τηλέμαχος προσεφώνεε Νέστορος υἱόν,

  ἄγχι σχὼν κεφαλήν, ἵνα μὴ πευθοίαθ' οἱ ἄλλοι: 70

  "φράζεο, Νεστορίδη, τῷ ἐμῷ κεχαρισμένε θυμῷ,

  χαλκοῦ τε στεροπὴν κὰδ δώματα ἠχήεντα

  χρυσοῦ τ' ἠλέκτρου τε καὶ ἀργύρου ἠδ' ἐλέφαντος.

  Ζηνός που τοιήδε γ' Ὀλυμπίου ἔνδοθεν αὐλή,

  ὅσσα τάδ' ἄσπετα πολλά: σέβας μ' ἔχει εἰσορόωντα." 75

  τοῦ δ' ἀγορεύοντος ξύνετο ξανθὸς Μενέλαος,

  καί σφεας φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:

  "τέκνα φίλ', ἦ τοι Ζηνὶ βροτῶν οὐκ ἄν τις ἐρίζοι:

  ἀθάνατοι γὰρ τοῦ γε δόμοι καὶ κτήματ' ἔασιν:

  ἀνδρῶν δ' ἤ κέν τίς μοι ἐρίσσεται, ἠὲ καὶ οὐκί, 80

  κτήμασιν. ἦ γὰρ πολλὰ παθὼν καὶ πόλλ' ἐπαληθεὶς

  ἠγαγόμην ἐν νηυσὶ καὶ ὀγδοάτῳ ἔτει ἦλθον,

  Κύπρον Φοινίκην τε καὶ Αἰγυπτίους ἐπαληθείς,

  Αἰθίοπάς θ' ἱκόμην καὶ Σιδονίους καὶ Ἐρεμβοὺς

  καὶ Λιβύην, ἵνα τ' ἄρνες ἄφαρ κεραοὶ τελέθουσι. 85

  τρὶς γὰρ τίκτει μῆλα τελεσφόρον εἰς ἐνιαυτόν.

  ἔνθα μὲν οὔτε ἄναξ ἐπιδευὴς οὔτε τι ποιμὴν

  τυροῦ καὶ κρειῶν οὐδὲ γλυκεροῖο γάλακτος,

  ἀλλ' αἰεὶ παρέχουσιν ἐπηετανὸν γάλα θῆσθαι.

  ἧος ἐγὼ περὶ κεῖνα πολὺν βίοτον συναγείρων 90

  ἠλώμην, τῆός μοι ἀδελφεὸν ἄλλος ἔπεφνεν

  λάθρῃ, ἀνωιστί, δόλῳ οὐλομένης ἀλόχοιο:

  ὣς οὔ τοι χαίρων τοῖσδε κτεάτεσσιν ἀνάσσω.

  καὶ πατέρων τάδε μέλλετ' ἀκουέμεν, οἵ τινες ὑμῖν

  εἰσίν, ἐπεὶ μάλα πολλὰ πάθον, καὶ ἀπώλεσα οἶκον 95

  εὖ μάλα ναιετάοντα, κεχανδότα πολλὰ καὶ ἐσθλά.

  ὧν ὄφελον τριτάτην περ ἔχων ἐν δώμασι μοῖραν

  ναίειν, οἱ δ' ἄνδρες σόοι ἔμμεναι, οἳ τότ' ὄλοντο

  Τροίῃ ἐν εὐρείῃ ἑκὰς Ἄργεος ἱπποβότοιο.

  ἀλλ' ἔμπης πάντας μὲν ὀδυρόμενος καὶ ἀχεύων 100

  πολλάκις ἐν μεγάροισι καθήμενος ἡμετέροισιν

  ἄλλοτε μέν τε γόῳ φρένα τέρπομαι, ἄλλοτε δ' αὖτε

  παύομαι: αἰψηρὸς δὲ κόρος κρυεροῖο γόοιο.

  τῶν πάντων οὐ τόσσον ὀδύρομαι, ἀχνύμενός περ,

  ὡς ἑνός, ὅς τέ μοι ὕπνον ἀπεχθαίρει καὶ ἐδωδὴν 105

  μνωομένῳ, ἐπεὶ οὔ τις Ἀχαιῶν τόσσ' ἐμόγησεν,

  ὅσσ' Ὀδυσεὺς ἐμόγησε καὶ ἤρατο. τῷ δ' ἄρ' ἔμελλεν

  αὐτῷ κήδε' ἔσεσθαι, ἐμοὶ δ' ἄχος αἰὲν ἄλαστον

  κείνου, ὅπως δὴ δηρὸν ἀποίχεται, οὐδέ τι ἴδμεν,

  ζώει ὅ γ' ἦ τέθνηκεν. ὀδύρονταί νύ που αὐτὸν 110

  Λαέρτης θ' ὁ γέρων καὶ ἐχέφρων Πηνελόπεια

  Τηλέμαχός θ', ὃν ἔλειπε νέον γεγαῶτ' ἐνὶ οἴκῳ."

  ὣς φάτο, τῷ δ' ἄρα πατρὸς ὑφ' ἵμερον ὦρσε γόοιο.

  δάκρυ δ' ἀπὸ βλεφάρων χαμάδις βάλε πατρὸς ἀκούσας,

  χλαῖναν πορφυρέην ἄντ' ὀφθαλμοῖιν ἀνασχὼν 115

  ἀμφοτέρῃσιν χερσί. νόησε δέ μιν Μενέλαος,

  μερμήριξε δ' ἔπειτα κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,

  ἠέ μιν αὐτὸν πατρὸς ἐάσειε μνησθῆναι

  ἦ πρῶτ' ἐξερέοιτο ἕκαστά τε πειρήσαιτο.

  ἧος ὁ ταῦθ' ὥρμαινε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν, 120

  ἐκ δ' Ἑλένη θαλάμοιο θυώδεος ὑψορόφοιο

  ἤλυθεν Ἀρτέμιδι χρυσηλακάτῳ ἐικυῖα.

  τῇ δ' ἄρ' ἅμ' Ἀδρήστη κλισίην εὔτυκτον ἔθηκεν,

  Ἀλκίππη δὲ τάπητα φέρεν μαλακοῦ ἐρίοιο,

  Φυλὼ δ' ἀργύρεον τάλαρον φέρε, τόν οἱ ἔθηκεν 125

  Ἀλκάνδρη, Πολύβοιο δάμαρ, ὃς ἔναι' ἐνὶ Θήβῃς

  Αἰγυπτίῃς, ὅθι πλεῖστα δόμοις ἐν κτήματα κεῖται:

  ὃς Μενελάῳ δῶκε δύ' ἀργυρέας ἀσαμίνθους,

  δοιοὺς δὲ τρίποδας, δέκα δὲ χρυσοῖο τάλαντα.

  χωρὶς δ' αὖθ' Ἑλένῃ ἄλοχος πόρε κάλλιμα δῶρα: 130

  χρυσέην τ' ἠλακάτην τάλαρόν θ' ὑπόκυκλον ὄπασσεν

  ἀργύρεον, χρυσῷ δ' ἐπὶ χείλεα κεκράαντο.

  τόν ῥά οἱ ἀμφίπολος Φυλὼ παρέθηκε φέρουσα

  νήματος ἀσκητοῖο βεβυσμένον: αὐτὰρ ἐπ' αὐτῷ

  ἠλακάτη τετάνυστο ἰοδνεφὲς εἶρος ἔχουσα. 135

  ἕζετο δ' ἐν κλισμῷ, ὑπὸ δὲ θρῆν�
�ς ποσὶν ἦεν.

  αὐτίκα δ' ἥ γ' ἐπέεσσι πόσιν ἐρέεινεν ἕκαστα:

  "ἴδμεν δή, Μενέλαε διοτρεφές, οἵ τινες οἵδε

  ἀνδρῶν εὐχετόωνται ἱκανέμεν ἡμέτερον δῶ;

  ψεύσομαι ἦ ἔτυμον ἐρέω; κέλεται δέ με θυμός. 140

  οὐ γάρ πώ τινά φημι ἐοικότα ὧδε ἰδέσθαι

  οὔτ' ἄνδρ' οὔτε γυναῖκα, σέβας μ' ἔχει εἰσορόωσαν,

  ὡς ὅδ' Ὀδυσσῆος μεγαλήτορος υἷι ἔοικε,

  Τηλεμάχῳ, τὸν ἔλειπε νέον γεγαῶτ' ἐνὶ οἴκῳ

  κεῖνος ἀνήρ, ὅτ' ἐμεῖο κυνώπιδος εἵνεκ' Ἀχαιοὶ 145

  ἤλθεθ' ὑπὸ Τροίην πόλεμον θρασὺν ὁρμαίνοντες."

  τὴν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη ξανθὸς Μενέλαος:

  "οὕτω νῦν καὶ ἐγὼ νοέω, γύναι, ὡς σὺ ἐίσκεις:

  κείνου γὰρ τοιοίδε πόδες τοιαίδε τε χεῖρες

  ὀφθαλμῶν τε βολαὶ κεφαλή τ' ἐφύπερθέ τε χαῖται. 150

  καὶ νῦν ἦ τοι ἐγὼ μεμνημένος ἀμφ' Ὀδυσῆι

  μυθεόμην, ὅσα κεῖνος ὀιζύσας ἐμόγησεν

  ἀμφ' ἐμοί, αὐτὰρ ὁ πικρὸν ὑπ' ὀφρύσι δάκρυον εἶβε,

  χλαῖναν πορφυρέην ἄντ' ὀφθαλμοῖιν ἀνασχών."

  τὸν δ' αὖ Νεστορίδης Πεισίστρατος ἀντίον ηὔδα: 155

  "Ἀτρεί̈δη Μενέλαε διοτρεφές, ὄρχαμε λαῶν,

  κείνου μέν τοι ὅδ' υἱὸς ἐτήτυμον, ὡς ἀγορεύεις:

  ἀλλὰ σαόφρων ἐστί, νεμεσσᾶται δ' ἐνὶ θυμῷ

  ὧδ' ἐλθὼν τὸ πρῶτον ἐπεσβολίας ἀναφαίνειν