Delphi Complete Works of Pliny the Elder

by Pliny the Elder

  fici sucus lacteus aceti naturam habet, itaque coaguli modo lac contrahit. excipitur ante maturitatem pomi et in umbra siccatur ad aperienda ulcera, cienda menstrua adpositu cum luteo ovi aut potu cum amylo. podagris inlinitur cum farina graeci feni et aceto. pilos quoque detrahit palpebrarumque scabiem emendat, item lichenas et psoras. alvum solvit. lactis ficulni natura adversatur crabronum vesparumque et similium venenis, privatim scorpionum. idem cum axungia verrucas tollit. folia et quae non maturuere fici strumis inlinuntur omnibusque, quae emollienda sint discutiendave; praestant hoc et per se folia. et alius usus eorum in fricando lichene et alopeciis et quaecumque exulcerari opus sit. et adversus canis morsus ramorum teneri cauliculi cuti inponuntur. iidem cum melle ulceribus, quae ceria vocantur, inlinuntur. extrahunt infracta ossa cum papaveris silvestris foliis; canum rabiosorum morsus folio trito ex aceto restingunt. e nigra fico candidi cauliculi inlinuntur furunculis, muris aranei morsibus cum cera. cinis earum e foliis gangraenis consumendisque quae excrescant. fici maturae urinam cient, alvum solvunt, sudorem movent papulasque, ob id autumno insalubres, quoniam sudantia huius cibi opera corpora perfrigescunt. nec stomacho utiles, set ad breve tempus, et voci contrariae intelleguntur. novissimae salubriores quam primae, medicatae vero numquam. iuvenum vires augent, senibus meliorem valitudinem faciunt minusque rugarum. sitim sedant, calorem refrigerant, ob id non negandae in febribus constrictis, quas stegnas vocant. siccae fici stomachum laedunt, gutturi et faucibus magnifice utiles. natura his excalfaciendi. sitim adferunt, alvum molliunt, rheumatismis eius et stomacho contrariae, vesicae semper utiles et anhelatoribus ac suspiriosis, item iocinerum, renium, lienum vitiis. corpus et vires adiuvant; ob id antea athletae hoc cibo pascebantur - pythagoras exercitator primus ad carnes eos transtulit - ; recolligentes se a longa valitudine utilissime. item comitialibus et hydropicis omnibusque, quae maturanda aut discutienda sint, inponuntur, efficacius calce aut nitro aut iri admixta. coctae cum hysopo pectus purgant, pituitam, tussim veterem, cum vino autem sedem et tumores maxillarum. ad furunculos, panos, parotidas decoctae inlinuntur. utile et decocto fovere earum, feminasque decocto eodem cum faeno graeco. utiles sunt et pleuriticis ac peripneumonicis, cum ruta coctae torminibus. prosunt tibiarum ulceribus cum aeris flore, et parotidi, pterygiis cum punico malo, ambustis, pernionibus cum cera, hydropicis coctae in vino et cum absinthio et farina hordeacia. nitro addito manducatae alvum solvunt. scorpionum ictibus cum sale tritae inlinuntur. carbunculos extrahunt in vino coctae et inpositae. carcinomati, si sine ulcere sit, quam pinguissimam ficum inponi paene singulare remedium est, item phagedaenae. cinis non ex alia arbore acrior. purgat, conglutinat, replet, adstringit. bibitur et ad discutiendum sanguinem concretum, item percussis, praecipitatis, ruptis, convulsis cineris cyathus in singulis aquae et olei. datur tetanicis et spasticis, item potus vel infusus coeliacis et dysintericis. et si quis eo cum oleo perunguatur, excalfacit. idem cum cera et rosaceo subactus ambustis cicatricem tenuissimam obducit. lusciosos ex oleo inlitus emendat dentiumque vitia crebro fricatu. produnt etiam, si quis inclinata arbore supino ore aliquem nodum eius morsu abstulerit nullo vidente atque cum aluta inligatum licio e collo suspenderit, strumas et parotidas discuti. cortex tritus cum oleo ventris ulcera sanat. crudae grossi verrucas, thymos nitro, farina additis tollunt. spodi vicem exhibet fruticum a radice exeuntium cinis. bis lotus adiecto psimithio digeritur in pastillos ad ulcera oculorum et scabritiam.

  caprificus etiamnum multo efficacior fico; surculo quoque eius lacte coagulatur in caseo. lactis minus habet; exceptum id coactumque in duritiam suavitatem carnibus adfert fricatu. dilutum aceto miscetur exulceratoriis medicamentis. alvum solvit, vulvam cum amylo aperit, menses ciet cum luteo ovi. podagricis cum farina graeci feni inlinitur. lepras, psoras, lichenas, lentigines expurgat, item venenatorum ictus et canis morsus. dentium quoque dolori hic sucus adpositus in lana prodest aut in cava eorum additus. cauliculi et folia admixto ervo contra marinorum venena prosunt; adicitur et vinum. bubulas carnes additi caules magno ligni conpendio percoquunt. grossi inlitae strumas et omnem collectionem emolliunt et discutiunt; aliquatenus et folia. quae mollissima sunt ex iis, cum aceto ulcera manantia et epinyctidas, furfures sanant. cum melle foliis ceria sanant et canis morsus recentes, cum vino phagedaenas; cum papaveris foliis ossa extrahunt. grossi caprifici inflammationes discutiunt suffitu - resistunt et sanguini taurino poto et psimithio et lacti coagulato potae - , item in aqua decoctae atque inlitae parotidas. cauliculi aut grossi eius quam minutissimae ad scorpionum ictus e vino bibuntur. lac quoque instillatur plagae et folia inponuntur, item adversus murem araneum. cauliculorum cinis uvam faucium sedat, arboris ipsius cinis ex melle rhagadia, radix defervefacta in vino dentium dolores. hiberna caprificus in aceto cocta et trita inpetigines tollit. inlinuntur ramenta e ramo sine cortice quam minutissima ad scobis modum. caprifico quoque medicinae unius miraculum additur: corticem eius intumescentem puer impubis si defracto ramo detrahat dentibus, medullam ipsam adalligatam ante solis ortum prohibere strumas. caprificus tauros quamlibet feroces collo eorum circumdata in tantum mirabili natura conpescit, ut inmobiles praestet.

  herbam quoque graeci erinon vocant, reddendam in hoc loco propter gentilitatem. palmum alta est, cauliculis quinis fere, ocimi similitudine; flos candidus, semen nigrum, parvum. tritum cum attico melle oculorum epiphoris medetur. suci instillatio - decerpta enim manat lacte multo dulci herba - perquam utilis aurium dolori nitri exiguo addito. folia resistunt venenis.

  pruni folia decocta tonsillis, gingivis, uvae prosunt, in vino decocta et vehementius, subinde conluto ore. ipsa pruna alvum molliunt, stomacho non utilissima, sed brevi momento.

  utiliora persica sucusque eorum, etiam in vino aut in aceto expressus. neque alius eis pomis innocentior cibus; nusquam minus odoris, suci plus, qui tamen sitim stimulet ... folia eius trita inlita haemorrhagian sistunt. nuclei persicorum cum oleo et aceto capitis doloribus inlinuntur.

  silvestrium quidem prunorum bacae, vel e radice cortex, in vino austero si decoquantur ita, ut triens ex hemina supersit, alvum sistunt et tormina. satis est singulos cyathos decocti sumi. - et in his et sativis prunis est limus arborum, quem graeci lichena appellant, rhagadiis et condylomatis mire utilis.

  mora, in aegypto et cypro sui generis, ut diximus, largo suco abundant summo cortice desquamato; altior plaga sicca est mirabili natura. sucus adversatur venenis serpentium, prodest dysintericis, discutit panos omnesque collectiones, vulnera conglutinat, capitis dolores sedat, item aurium. splenicis bibitur atque inlinitur et contra perfrictiones. celerrime teredinem sentit. neque apud nos suco minor usus: adversatur aconito et araneis in vino potus; alvum solvit, pituitas taeniasque et similia ventris animalia extrahit. hoc idem praestat et cortex tritus. folia tingunt capillum cum fici nigrae et vitis corticeve simul coctis aqua caelesti. pomi ipsius sucus alvum solvit protinus. ipsa poma ad praesens stomacho utilia, refrigerant, sitim faciunt; si non superveniat alius cibus, intumescunt. ex inmaturis sucus sistit alvum, veluti animalis alicuius in hac arbore observandis miraculis, quae in natura eius diximus.

  fit ex pomo panchrestos stomatice, eadem arteriace appellata, hoc modo: sextarii iii suci e pomo leni vapore ad crassitudinem mellis rediguntur; post additur omphacii aridi pondus #1108 ii aut murrae #1108 i, croci #1108 i; haec simul trita miscentur decocto. neque est aliud oris, arteriae, uvae, stomachi iucundius remedium. fit et alio modo: suci sextarii ii, mellis attici sextarius decoquuntur ut supra diximus.

  mira sunt praeterea quae produntur: prima germinatione, priusquam in folia exeant, sinistra decerpi futura poma. ricinos graeci vocant. hi terram si non attigere, sanguinem sistunt adalligati, sive ex vulnere fluat sive ore sive naribus sive haemorrhoidis. ad hoc servantur repositi. idem praestare et ramus dicitur luna plena defractus incipiens fructum habere, si terram non adtigerit, privatim mulieribus adalligatus lacerto contra abundantiam mensum. hoc et quocumque tempore ab ipsis decerptum ita, ut terram non adtingat, adalligatumque existimant praestare. folia mori trita aut arida decocta serpentium ictibus inponuntur; aeque potu proficitur. scorpionibus adversatur e radice co
rticis sucus ex vino aut posca potus. reddenda est et antiquorum conpositio. sucum expressum pomi maturi inmaturique mixtum coquebant vase aereo ad mellis crassitudinem. aliqui murra adiecta et cupresso praeduratum in vaso sole torrebant, permiscentes spatha ter die. haec erat stomatice, qua et vulnera ad cicatricem perducebant. alia ratio suci: siccato exprimebant pomo, multum sapori opsoniorum conferentem, in medicina vero contra nomas et pectoris pituitas et ubicumque opus esset adstringi viscera. dentes quoque conluebant eo. tertium genus suci foliis et radice decoctis ad ambusta ex oleo inlinenda. inponuntur et folia per se. radix per messes incisa sucum dat aptissimum dentium dolori collectionibusque et suppurationibus. alvum purgat. folia mori in urina madefacta pilum coriis detrahunt.

  cerasia alvum molliunt, stomacho inutilia; eadem siccata alvum sistunt, urinam cient. invenio apud auctores, si quis matutino roscida cum suis nucleis devoret, in tantum levari alvum, ut pedes morbo liberentur.

  mespila exceptis setaniis, quae malo propiorem vim habent, reliqua adstringunt stomachum sistuntque alvum. item sorba sicca, nam recentia stomacho et alvo citae prosunt.

  nuces pineae, quae resinam habent, contusae leviter, additis in singulas sextariis aquae ad dimidium decoctae, sanguinis excreationi medentur ita, ut cyathi bini bibantur ex eo. corticis e pinu in vino decoctum contra tormina datur. nuclei nucis pineae sitim sedant et acrimoniam stomachi rosionesque et contrarios umores consistentes ibi. et infirmitatem virium roborant, renibus, vesicae utiles. fauces videntur exasperare et tussim. bilem pellunt poti ex aqua aut vino aut passo aut balanorum decocto. miscetur his contra vehementiores stomachi rosiones cucumeris semen et sucus porcilacae, item ad vesicae ulcera et renes, quoniam et urinam cient.

  amygdalae amarae radicum decoctum cutem in facie corrigit coloremque hilariorem facit. nuces ipsae somnum faciunt et aviditatem, urinam et menses cient. capitis dolori inlinuntur maximeque in febri; si ab ebrietate, in aceto et rosaceo et aquae sextario. sanguinem sistunt cum amylo et menta, lethargicis et comitialibus prosunt capite peruncto, epinyctidas sanant e vino vetere, ulcera putrescentia, canum morsus cum melle et furfures ex facie ante fotu praeparata, item iocineris et renium dolores ex aqua potae, set saepe et ecligmate cum resina terebinthina. calculosis et difficili urinae in passo et ad purgandam cutem in aqua mulsa tritae sunt efficaces. prosunt ecligmate cum lacte iocineri, tussi et colo cum elelisphaco modice addito e melle; sumitur nucis abellanae magnitudo. aiunt quinis fere praesumptis ebrietatem non sentire potores, vulpesque, si ederint eas nec contingat e vicino aquam lambere, mori. minus valent in remediis dulces. et hae tamen purgant, urinam cient. recentes stomachum implent.

  nucibus graecis cum absinthi semine ex aceto sumptis morbus regius sanari dicitur, isdem inlitis per se vitia sedis et privatim condylomata, item tussis, sanguinis reiectio.

  nuces iuglandes graeci a capitis gravedine appellavere. etenim arborum ipsarum foliorumque virus in cerebrum penetrat. hoc minore tormento, sed in cibis, nuclei faciunt. sunt autem recentes iucundiores; siccae unguinosiores et stomacho inutiles, difficiles concoctu, capitis dolorem inferentes, tussientibus inimicae, vomituris ieiunis aptae in tenesmo solo, trahunt enim pituitam. eaedem praesumptae venena hebetant, item adversantur cepis leniuntque earum saporem. aurium inflammationi inponuntur, cum mellis exiguo et ruta mammis et luxatis, anginae cum ruta et oleo, cum cepa autem et sale et melle canis hominisque morsui. putamine nucis iuglandis dens cavus inuritur. putamen combustum tritumque in oleo aut vino infantium capite peruncto nutrit capillum; ideo ad alopecias sic utuntur. quo plures nuces quis ederit, hoc facilius taenias pellit. quae perveteres sunt, nuces gangraenis et carbunculis medentur, item suggillatis; cortex iuglandium lichenum vitio et dysintericis, folia trita cum aceto aurium dolori. in sanctuariis mithridatis, maximi regis, devicti cn. pompeius invenit in peculiari commentario ipsius manu conpositionem antidoti e ii nucibus siccis, item ficis totidem et rutae foliis xx simul tritis, addito salis grano: ei, qui hoc ieiunus sumat, nullum venenum nociturum illo die. contra rabiosi quoque canis morsum nuclei a ieiuno homine commanducati inlitique praesenti remedio esse dicuntur.

  nucis abellanae capitis dolorem faciunt et inflationem stomachi, corpori et pinguitudinis conferunt plus quam sit verisimile. set tostae et destillationi medentur, tussique veteri tritae in aqua mulsa potae; quidam adiciunt grana piperis, alii e passo bibunt. - pistacia eosdem usus habent, quos nuclei pinei, praeterque ad serpentium ictus, sive edantur sive bibantur. - castaneae vehementer sistunt stomachi et ventris fluctiones, alvum cient, sanguinem excreantibus prosunt, carnes alunt.

  siliquae recentes, stomacho inutiles, alvum solvunt. eaedem siccatae sistunt stomachoque utiliores fiunt, urinam cient. syriacas in dolore stomachi ternas in aquae sextariis decoquunt quidam ad dimidium eumque sucum bibunt. - sudor virgae corni arboris, lamna candente ferrea exceptus non contingente ligno, inlitaque inde ferrugo incipientes lichenas sanat. - arbutus sive unedo fructum fert difficilem concoctioni et stomacho inutilem.

  laurus excalfactoriam naturam habet et foliis et cortice et bacis; itaque decoctum ex his maximeque foliis, prodesse volvis et vesicis convenit. inlita vero vesparum crabronumque et apium, item serpentium venenis resistunt, maxime sepos, dipsadis et viperae. prosunt et mensibus feminarum cum oleo cocta, cum polenta autem, quae tenera sunt, trita ad inflammationes oculorum, cum ruta testium, cum rosaceo capitis dolores aut cum irino. quin et commanducata atque devorata per triduum terna liberant tussi, eadem suspiriis trita cum melle. cortex radicis cavendus gravidis. ipsa radix calculos rumpit, iocineri prodest iii obolis in vino odorato pota. folia potu vomitiones movent. bacae menses trahunt adpositae tritae vel potae. tussim veterem et orthopnoean sanant binae detracto cortice in vino potae, si et febris sit, ex aqua aut ecligmate ex passo aut aqua mulsa decoctae. prosunt et phthisicis eodem modo et omnibus thoracis rheumatismis; nam et concoquunt pituitam et extrahunt. adversus scorpiones quaternae ex vino bibuntur. epinyctidas ex oleo inlitae et lentigines et ulcera manantia et ulcera oris et furfures, cutis porriginem sucus bacarum emendat et phthiriasim; aurium dolori aut gravitati instillatur cum vino vetere et rosaceo. perunctos eo fugiunt venenata omnia; prodest contra ictus et potus.

  maxime autem valet laurus, quae tenuissima habet folia. bacae cum vino serpentibus et scorpionibus et araneis resistunt; ex oleo et aceto inlinuntur et lieni, iocineri, gangraenis cum melle. et in fatigatione etiam aut perfrictione suco eo perungui nitro adiecto prodest. sunt qui celeritati partus conferre multum putent radicem acetabuli mensura in aqua potam, efficacius recentem quam aridam. quidam adversus scorpionum ictus x bacas dari iubent potui, item et in remedio uvae iacentis quadrantem pondo bacarum foliorumve decoqui in aquae sextariis iii ad tertias, eam calidam gargarizare et in capitis dolore inpari numero bacas cum oleo conterere et calfacere. - laurus delphicae folia trita olfactaque subinde pestilentiae contagia prohibent, tanto magis si et urantur. oleum ex delphica ad cerata acopumque, ad perfrictiones discutiendas, nervos laxandos, lateris dolores, febres frigidas utile est, item ad aurium dolorem in mali punici cortice tepefactum. folia decocta ad tertias partes aquae uvam cohibent gargarizatione, potu alvi dolores intestinorumque, tenerrima ex iis trita in vino papulas pruritusque inlita noctibus. - proxime valent cetera laurus genera. laurus alexandrina sive idaea partus celeres facit radice pota iii denariorum pondere in vini dulcis cyathis iii, secundas etiam pellit mensesque. eodem modo pota daphnoides sive iis nominibus, quae diximus, silvestris laurus prodest, alvum solvit vel recenti folio vel arido drachmis iii cum sale in hydromelite. manducata pituitas extrahit, folium et vomitus, stomacho inutile. sic et bacae quinae denae purgationis causa sumuntur.

  myrtus sativa candida minus utilis medicinae quam nigra. semen eius medetur sanguinem excreantibus, item contra fungos in vino potum. odorem oris commendat vel pridie commanducatum; ita apud menandrum synaristosae hoc edunt. datur et dysintericis idem denarii pondere in vino. ulcera difficilia in extremitatibus corporis sanat cum vino subfervefactum. inponitur lippitudini cum polenta et cardiacis in mamma sinistra et contra scorpionis ictum in mero et ad vesicae vitia, capitis dolor
es, aegilopas, antequam suppurent, item tumoribus, exemptisque nucleis in vino vetere tritum eruptionibus pituitae. sucus seminis alvum sistit, urinam ciet. ad eruptiones pusularum pituitaeque cum cerato inlinitur et contra phalangia; capillum denigrat. lenius suco oleum est ex eadem myrto, lenius et vinum, quo numquam inebriantur. inveteratum sistit alvum et stomachum, tormina sanat, fastidium abigit. foliorum arentium farina sudores cohibet inspersa vel in febri, utilis et coeliacis, procidentiae vulvarum, sedis vitiis, ulceribus manantibus, igni sacro fotu, capillis fluentibus, furfuribus, item aliis eruptionibus, ambustis. additur in medicamenta, quae liparas vocant, eadem de causa, qua oleum ex iis, efficacissimum ad ea, quae in umore sunt, tamquam in ore et vulva. folia ipsa fungis adversantur trita ex vino, cum cera vero articulariis morbis et collectionibus. eadem in vino decocta dysintericis et hydropicis potui dantur. siccantur in farinam, quae inspergitur ulceribus aut haemorrhagiae. purgant et lentigines, pterygia et paronychia et epinyctidas, condylomata, testes, tetra ulcera, item ambusta cum cerato. ad aures purulentas et foliis crematis utuntur et suco et decocto. comburuntur et in antidota; item cauliculi in flore decerpti et in fictili novo operto cremati in furno, dein triti ex vino. et ambustis foliorum cinis medetur. inguen ne intumescat ex ulcere, satis est surculum tantum myrti habere secum nec ferro nec terra contactum.

  myrtidanum diximus quomodo fieret. vulvae prodest adpositu, fotu et inlitu, myrto efficacius et cortice et folio et semine. exprimitur et foliis sucus, mollissimis in pila tusis, adfuso paulatim vino austero, alias aqua caelesti, atque etiam expresso utuntur ad oris, sedis ulcera, vulvae et ventris, capillorum nigritiam, alarum perfusiones, purgationes lentiginum et ubi constringendum aliquid est.