Delphi Complete Works of Pliny the Elder

by Pliny the Elder

  aceris radix contunsa e vino iocineris doloribus efficacissime inponitur.

  populi albae uvarum in unguentis usum exposuimus. cortex potus ischiadicis, stranguriae prodest, foliorum sucus calidus aurium dolori. virgam populi in manu tenentibus intertrigo non metuitur. populus nigra efficacissima habetur, quae in creta nascitur; comitialibus semen ex aceto utile. fundit illa et resinam exiguam, qua utuntur ad malagmata. folia podagris in aceto decocta inponuntur. umor e cavis populi nigrae effluens verrucas papulasque - est attritu odoratus - tollit. populi ferunt et in foliis guttam, ex qua apes propolim faciunt. gutta quoque ad quae propolis ex aqua efficax.

  ulmi et folia et cortex et rami vim habent spissandi et volnera contrahendi. corticis utique interior tilia lepras sedat et folia ex aceto inlita. corticis denarii pondus potum in hemina aquae frigidae alvum purgat pituitasque et aquas privatim trahit. inponitur et collectionibus lacrima et volneribus et ambustis, quae decocto fovere prodest. umor in folliculis arboris huius nascens cuti nitorem inducit faciemque gratiorem praestat. cauliculi foliorum primi vino decocti tumores sanant extrahuntque per fistulas. idem praestant et tiliae corticis. multi corticem commanducatum volneribus utilissimum putant, folia trita aqua adspersa pedum tumori. umor quoque e medulla, uti diximus, castratae arboris effluens capillum reddit capiti inlitus defluentesque continet.

  arbor tilia lenius ad eadem fere utilis est, ad quae oleaster. folia autem tantum in usu et ad infantium ulcera et in ore et commanducata et decocta. urinam cient, menses sistunt inlita, sanguinem pota detrahunt.

  sabucus habet alterum genus magis silvestre, quod graeci chamaeacten, alii helion vocant, multo brevius. utriusque decoctum in vino vetere foliorum vel seminis vel radicis ad cyathos binos potum stomacho inutile, set alvo detrahens aquam. refrigerat etiam inflammationem, maxime recentia ambusta et canis morsus, cum polenta mollissimis foliorum inlitis. sucus cerebri collectiones privatimque membranae, quae circa cerebrum est, lenit infusus. acini eius infirmiores quam reliqua; tingunt capillum, poti acetabuli mensura urinam movent. foliorum mollissima ex oleo et sale eduntur ad pituitam bilemque detrahendam. ad omnia efficacior quae minor. radicis eius decoctae in vino ii cyathi poti hydropicos exinaniunt, volvas emolliunt, has et foliorum decoctum insidentium. caules teneri mitioris sabuci in patinis cocti alvum solvunt. resistunt folia et serpentium ictibus in vino pota. podagris cum sebo hircino vehementer prosunt cauliculi inliti. iidem in aqua macerantur, ut sparsa ea pulices necentur; foliorum decocto si locus spargatur, muscae necantur. boa appellatur morbus papularum, cum rubent corpora; sabuci ramo verberatur. cortex interior tritus ex vino albo potus alvum solvit.

  iunipirus vel ante cetera omnia excalfacit, extenuat, cedro alias similis. et huius duo genera, altera minor. utraque accensa serpentes fugat. semen stomachi, pectoris, lateris doloribus utile. inflationes algoresque discutit, tusses; concoquit duritias. inlitum tumores sistit, item alvum bacis ex vino nigro potis, item ventris tumores inlitis. miscetur et antidotis, oxyporis. urinas ciet. inlinitur et oculis in epiphoris. datur convolsis, ruptis, torminibus, volvis, ischiadicis cum vino albo potum pilulis quaternis aut decoctis xx in vino. sunt qui et perunguant corpus suco e semine eius in serpentium metu.

  salicis fructus ante maturitatem in araneam abit, sed, si prius colligatur, sanguinem reicientibus prodest. corticis e ramis primis cinis clavum et callum aqua mixta sanat. vitia cutis in facie emendat, magis admixto suco suo. est autem hic trium generum: unum arbor ipsa exsudat cummium modo, altero manat in plaga, cum floret, exciso cortice iii digitorum magnitudine. vis ad expurganda quae obstent oculis, item ad spissanda quae opus sit, ciendamque urinam et ad omnes collectiones intus extrahendas. tertius sucus est detruncatione ramorum a falce destillans. ex his ergo aliquis cum rosaceo in calice punici calfactus auribus infunditur vel folia cocta et cum cera trita inponuntur. item podagricis cortice et foliis in vino decoctis foveri nervos utilissimum. flos tritus cum foliis furfures purgat in facie. folia contrita et pota intemperantiam libidinis coercent atque in totum auferunt usum saepius sumpta. amerinae nigrae semen cum spuma argenti pari pondere a balneo inlitum psilotrum est.

  non multum a salice vitilium usu distat vitex, foliorum quoque adspectu, nisi odore gratior esset. graeci lygon vocant, alias agnon, quoniam matronae thesmophoriis athenieniensium castitatem custodientes his foliis cubitus sibi sternunt. duo genera eius: maior in arborem salicis modo adsurgit, minor ramosa, foliis candidioribus, lanuginosis. prima album florem emittit cum purpureo; quae et candida vocatur, nigra quae tantum purpureum. nascuntur palustribus campis. semen potum vini quendam saporem habet et dicitur febres solvere et, cum unguantur oleo admixto, sudorem facere, sicut lassitudines dissolvere. urinam cient et menses. caput temptant vini modo - nam et odor similis - , set inflationes pellunt in inferiora, alvum sistunt, hydropicis et lienibus perquam utiles. lactis ubertatem faciunt. adversantur venenis serpentium, maxime quae frigus inferunt; minor efficacior ad serpentes: bibitur seminis drachma in vino vel posca aut ii foliorum tenerrimorum. et inlinuntur utraque adversus araneorum morsus; vel perunctis tantum, suffitu quoque aut substratu fugant venenata. ad venerem impetus inhibent eoque maxime phalangiis adversantur, quorum morsus genitale excitat. capitis dolorem ex ebrietate sedant cum rosaceo flos tenerique cauliculi. seminis decoctum vehementiorem capitis dolorem dissolvit fotu et volvam etiam suffitu vel adpositu purgat, alvum cum puleio et melle potum. vomicas et panos, difficile concoquens, cum farina hordeacea mollit. lichenas et lentigines cum aphronitro et aceto semen sanat et oris ulcera et eruptionum cum melle, testium cum butyro et foliis vitium, rhagadas sedis cum aqua illitum. luxatis cum sale et nitro et cera et semine utilissimae et folio. additur in malagmata ad vitia nervorum et podagras semen; instillatur in oleo decoctum capiti in lethargia et phrenesi. virgam qui in manu habeant aut in cinctu, negantur intertriginem sentire.

  ericen graeci vocant fruticem non multum a vitice differentem, colore roris marini et paene folio. hoc adversari serpentibus tradunt.

  genista quoque vinculi usum praestat, floris apibus gratissimi. dubito an haec sit quam graeci auctores sparton appellavere, cum ex ea lina piscatoria apud eos factitari docuerim, et numquid hanc designaverit homerus, cum dixit navium sparta dissoluta. nondum enim fuisse hispanum africanumve spartum in usu certum est et, cum fierent sutiles naves, lino tamen, non sparto umquam sutas. semen eius, quod graeci eodem nomine appellant, in folliculis passiolorum modo nascens purgat hellebori vice drachma et dimidia pota in aquae mulsae cyathis iiii ieiunis. rami, similiter frondes, in aceto macerati pluribus diebus et tunsi sucum dant ischiadicis utilem cyathi unius potu. quidam marina aqua macerare malunt et infundere clystere. perunguntur eodem suco ischiadici addito oleo. quidam et ad stranguriam utuntur semine. genista tunsa cum axungia genua dolentia sanat.

  myricen ericam vocat lenaeus, similem scopis amerinis; sanari dicit ea carcinomata in vino decocta tritaque cum melle inlita. eandem esse arbitrantur quidam tamaricem et ad lienem praecipuam, si sucus eius expressus in vino bibatur, adeoque mirabilem eius antipathian contra solum hoc viscerum faciunt, ut adfirment, si ex ea alveis factis bibant sues, sine liene inveniri. et ideo homini quoque splenico cibum potumque dant in vasis ex ea factis. gravis autem auctor in medicina virgam ex ea defractam, ut neque terram neque ferrum attingeret, sedare ventris dolores adseveravit inpositam ita, ut tunica cinctuque corpori adprimeretur. volgus infelicem arborem eam appellat, ut diximus, quoniam nihil ferat nec seratur umquam. corinthus et quae circa est graecia bryan vocat eiusque duo genera facit, silvestrem plane sterilem, alteram mitiorem. haec fert in aegypto syriaque etiam abundanter lignosum fructum, maiorem galla, asperum gustu, quo medici utuntur vice gallae in compositionibus, quas antheras vocant. et lignum autem et flos et folia et cortex in eosdem usus adhibentur, quamquam remissiora. datur sanguinem reicientibus cortex tritus et contra profluvia feminarum, coeliacis quoque; idem tunsus inpositusque collectiones omnes inhibet. foliis exprimitur sucus ad haec eadem et in vino decoquitur; ipsa vero adiecto melle gangraenis inlinuntur. decoctum eorum in vino potum ... imposita cum rosaceo et cera sedant; s
ic et epinyctidas sanant. dentium dolori, aurium decoctum eorum salutare est. radix ad eadem similiter. folia hoc amplius ad ea, quae serpunt, inponuntur cum polenta. semen drachmae pondere adversus phalangia et araneos bibitur, cum altilium vero pingui furunculis inponitur, efficax et contra serpentium ictus praeterquam aspidum. nec non morbo regio, phthiriasi, lendibus decoctum infusum prodest abundantiamque mulierum sistit. cinis arboris ad omnia eadem prodest. aiunt, si bovis castrati urinae misceatur vel in potu vel in cibo, venerem finiri. carbo ex eo genere urina ea restinctus in umbra conditur: idem, cum libeat accendere, restituitur. magi id et spadonis urina fieri tradiderunt.

  nec virga sanguinea felicior habetur. cortex eius interior cicatrices, quae praesanuere, aperit.

  sileris folia inlita fronti capitis dolores sedant. eiusdem semen contritum in oleo phthiriasis coercet. serpentes et hunc fruticem fugiunt, baculumque rustici ob id ex eo gerunt.

  ligustrum si eadem arbor est, quae in oriente cypros, suos in europa usus habet. sucus discutit nervos, articulos, algores; folia ubique veteri ulceri, cum salis mica et oris exulcerationi prosunt, acini contra phthiriasim, item contra intertrigines vel folia. sanant et gallinaceorum pituitas acini.

  folia alni ex ferventi aqua remedio sunt tumoris.

  hederae genera viginti demonstravimus. natura omnium in medicina anceps. mentem turbat et caput purgat largius pota; nervis intus nocet, iisdem nervis adhibita foris prodest. eadem natura, quae aceto est, omnia genera eius refrigerant. urinam cient potu, capitis dolorem sedant, praecipue cerebro continentique cerebrum membranae utiliter mollibus inpositis foliis cum aceto et rosaceo tritis et decoctis, addito postea rosaceo oleo; inlinuntur autem fronti. et decocto eorum fovetur os caputque perunguitur. lieni et pota et inlita prosunt. decocuntur et contra horrores febrium eruptionesque pituitae aut in vino teruntur. corymbi quoque poti vel inliti lienem sanant, iocinera autem inliti. trahunt et menses adpositi. sucus hederae taedia narium graveolentiamque emendat, praecipue albae sativae. idem infusus naribus caput purgat, efficacius addito nitro. infunditur etiam purulentis auribus aut dolentibus cum oleo. cicatricibus quoque decorem facit. ad lienes efficacior albae ferro calefactus. satis est acinos vi in vini cyathis ii sumi. acini ex eadem alba terni in aceto mulso poti taenias pellunt, in qua curatione ventri quoque inposuisse eos utile est. hedera, quam chrysocarpon appellavimus, bacis aurei coloris xx in vini sextario tritis, ita ut terni cyathi potentur, aquam, quae cutem subierit, urina educit; erasistratus eiusdem acinos v tritos in rosaceo oleo calefactosque in cortice punici instillavit dentium dolori a contraria aure. acini, qui croci sucum habent, praesumpti potu a crapula tutos praestant; item sanguinem excreantes aut torminibus laborantes hederae nigrae. candidioris corymbi poti steriles etiam viros faciunt. inlinitur decocta quaecumque in vino omni ulcerum generi, etiamsi cacoe+the sint. lacrima hederae psilotrum est phthiriasimque tollit. flos cuiuscumque generis iii digitorum captu dysintericos et alvum citam emendat in vino austero bis die potus. et ambustis inlinitur utiliter cum cera. denigrant capillum corymbi. radicis sucus in aceto potus contra phalangia prodest. huius quoque ligni vaso splenicos bibentes sanari invenio. et acinos terunt, mox comburunt et ita inlinunt ambusta prius perfusa aqua calida. sunt qui et incidant suci gratia eoque utantur ad dentes erosos, frangique tradunt, proximis cera munitis, ne laedantur. cummim etiam in hedera quaerunt, quam ex aceto utilissimam dentibus promittunt.

  graeci vicino vocabulo cisthon appellant fruticem maiorem thymo, foliis ocimi. duo eius genera: flos masculo rosaceus, feminae albus. ambo prosunt dysintericis et solutionibus ventris in vino austero ternis digitis flore capto et similiter bis die poto, ulceribus veteribus et ambustis cum cera et per se oris ulceribus. - sub his maxime nascitur hypocisthis, quam inter herbas dicemus.

  cissos erythranos ab iisdem appellatur similis hederae, coxendicibus utilis e vino potus, item lumbis, tanta vi acini, ut sanguinem urina detrahat. - item chamaecisson appellant hederam non attollentem se a terra. et haec contunsa in vino acetabuli mensura lieni medetur, folia ambustis cum axungia. - milax quoque, quae, anthophoros cognominatur, similitudinem hederae habet, tenuioribus foliis. coronam ex ea factam inpari foliorum numero aiunt capitis doloribus mederi. quidam duo genera milacis dixere: alteram inmortalitati proximam in convallibus opacis, scandentem arborum, comantibus acinorum corymbis, contra venenata omnia efficacissime iuvantem acinorum suco: infantibus saepe instillato nulla postea venena nocitura. alterum genus culta amare et in his gigni, nullius effectus. illam esse milacem priorem, cuius lignum ad aures sonare diximus. - similem huic aliqui clematida appellaverunt, repentem per arbores, geniculatam et ipsam. folia eius lepras purgant; semen alvum solvit acetabuli mensura in aquae hemina aut aqua mulsa. datur ex eadem causa et decoctum eius.

  harundinis genera xxviii demonstravimus, non aliter evidentiore illa naturae vi, quam continuis his voluminibus tractamus, siquidem harundinis radix contrita inposita felicis stirpem corpore extrahit, item harundinem felicis radix. et, quo plura genera facimus, illa, quae in iudaea syriaque nascitur odorum unguentorumque causa, urinam movet cum gramine aut apii semine decocta; ciet et menstrua admota; medetur convulsis ii obolis pota, iocineri, renibus, hydropi, tussi etiam suffitu magisque cum resina, furfuribus ulcerumque manantibus cum murra decocta. excipitur et sucus eius fitque elaterio similis. efficacissima in omni harundine quae proxima radici, efficaciora genicula. harundo cypria, quae donax vocatur, corticis cinere alopecias emendat, item putrescentia ulcera. foliis eius ad extrahendos aculeos utuntur, efficacibus et contra ignes sacros collectionesque omnes. vulgaris harundo extractoriam vim habet et recens tusa, non in radice tantum, in mulso enim et ipsam harundinem tradunt. medetur et luxatis et spinae doloribus radix in aceto inlita; eadem recens trita et in vino pota venerem concitat. harundinum lanugo inlata auribus obtundit auditum.

  cognata in aegypto res est harundini papyrum, praecipuae utilitatis, cum inaruit, ad laxandas siccandasque fistulas et intumescendo ad introitum medicamentorum aperiendas. charta, quae fit ex eo, cremata inter caustica est. cinis eius ex vino potus somnum facit; ipsa ex aqua inposita callum sanat.

  ne in aegypto quidem nascitur hebenus, ut docuimus, nec tractamus in medicina alienos orbes, non omittetur tamen propter miraculum. scobem eius oculis unice mederi dicunt lignoque ad cotem trito cum passo caliginem discuti, ex aqua vero radice albugines oculorum, item tussim pari modo dracunculi radicis adiecto cum melle. hebenum medici et inter erodentia adsumunt.

  rhododendros ne nomen quidem apud nos invenit latinum; rhododaphnen vocant aut nerium. mirum folia eius quadripedum venenum esse, homini vero contra serpentes praesidium ruta addita e vino pota. pecus etiam et caprae, si aquam biberint, in qua folia ea maduerint, mori dicuntur.

  nec rhus latinum nomen habet, cum in usum pluribus modis veniat. nam et herba est silvestris, foliis myrti, cauliculis brevibus, quae taenias pellit, et frutex coriarius appellatur, subrutilus, cubitalis, crassitudine digitalis, cuius aridis foliis ut malicorio coria perficiuntur. medici autem rhoicis utuntur ad contusa, item coeliacos et sedis ulcera aut quae phagedaenas vocant; ... trita cum melle et inlita cum aceto. decoctum eorum instillatur auribus purulentis. fit et stomatice decoctis ramis ad eadem quae ex moris, sed efficacior admixto alumine. inlinitur eadem hydropicorum tumori.

  rhus, qui erythros appellatur, semen est huius fruticis. vim habet adstringendi refrigerandique. adspergitur pro sale obsoniis alvo soluta omnesque carnes cum silphio suaviores facit. medetur ulceribus manantibus, cum melle asperitati linguae, percussis, lividis, desquamatis; eodem modo capitis vulnera ad cicatricem celerrime perducit. feminarum abundantiam sistit cibo.

  alia res erythrodanum, quam aliqui ereuthodanum vocant, nos rubiam, qua tinguntur lanae pellesque perficiuntur. in medicina urinam ciet, morbum regium sanat ex aqua mulsa - et lichenas ex aceto inlita - , ischiadicos, paralyticos ita, ut bibentes laventur cotidie. radix semenque trahunt menses, alvum sistunt et collectiones discutiunt. contra serpentes rami cum foliis inponuntur. folia et capillum inficiunt. invenio apud quosdam morbum regium sanari hoc frutice, etiam si adalligatus
spectetur tantum.

  distat ab eo qui alysson vocatur foliis tantum et ramis minoribus. nomen accepit, quod a cane morsos rabiem sentire non patitur ex aceto potus adalligatusque. mirum est quod additur, saniem conspecto omnino frutice eo siccari.

  tinguentibus et radicula lanas praeparat, quam struthion a graecis vocari diximus. medetur morbo regio et ipsa et decoctum eius potu, item pectoris vitiis. urinam ciet, alvum solvit. et vulvas purgat, quam ob rem aureum πεσσὸν medici vocant ex ea. e melle prodest magnifice et tussi, orthopnoeae coclearis mensura, cum polenta vero et aceto lepras tollit. eadem cum panace et capparis radice calculos frangit pellitque, panos discutit cum farina hordeacia et vino decocta. miscetur et malagmatis et collyriis claritatis causa, sternumento utilis inter pauca, lieni quoque ac iocineri. eadem pota denarii unius pondere ex aqua mulsa suspiriosos sanat, sic et pleuriticos et omnes lateris doloris. - apocyni semen ex aqua - frutex est folio hederae, molliore tamen, et minus longis viticulis, semine acuto, diviso, lanuginoso, gravi odore - canes et omnes quadripedes necat in cibo datum.

  rosmarinum dictum est. duo genera eius: alterum sterile, alterum cui et caulis et semen resinaceum, quod cachrys vocatur. foliis odor turis. radix vulnera sanat viridis inposita et sedis procidentiam, condylomata, haemorrhoidas, sucus et fruticis et radicis morbum regium et ea, quae repurganda sunt. oculorum aciem exacuit. semen ad vetera pectoris vitia datur potui et ad vulvas cum vino et pipere, menses adiuvat, podagris inlinitur cum aerina farina, purgat etiam lentigines et quae excalfacienda sint aut cum sudor quaerendus inlitum, item convulsis. auget et lacte in vino potum, item radix. ipsa herba strumis cum aceto inlinitur, ad tussim cum melle prodest.

  cachrys multa genera habet, ut diximus. sed haec, quae ex rore supra dicto nascitur, si fricetur, resinosa est. adversatur venenis et venenatis praeterquam anguibus. sudores movet, tormina discutit, lactis ubertatem facit.