Delphi Complete Works of Lucretius

by Titus Lucretius Carus

  600 Hanc veteres Graium docti cecinere poetae

  sedibus in curru biiugos agitare leones,

  aeris in spatio magnam pendere docentes

  tellurem neque posse in terra sistere terram.

  adiunxere feras, quia quamvis effera proles

  605 officiis debet molliri victa parentum.

  muralique caput summum cinxere corona,

  eximiis munita locis quia sustinet urbes.

  quo nunc insigni per magnas praedita terras

  horrifice fertur divinae matris imago.

  610 hanc variae gentes antiquo more sacrorum

  Idaeam vocitant matrem Phrygiasque catervas

  dant comites, quia primum ex illis finibus edunt

  per terrarum orbes fruges coepisse creari.

  Gallos attribuunt, quia, numen qui violarint

  615 Matris et ingrati genitoribus inventi sint,

  significare volunt indignos esse putandos,

  vivam progeniem qui in oras luminis edant.

  tympana tenta tonant palmis et cymbala circum

  concava, raucisonoque minantur cornua cantu,

  620 et Phrygio stimulat numero cava tibia mentis,

  telaque praeportant, violenti signa furoris,

  ingratos animos atque impia pectora volgi

  conterrere metu quae possint numine divae.

  ergo cum primum magnas invecta per urbis

  625 munificat tacita mortalis muta salute,

  aere atque argento sternunt iter omne viarum

  largifica stipe ditantes ninguntque rosarum

  floribus umbrantes matrem comitumque catervam.

  hic armata manus, Curetas nomine Grai

  630 quos memorant, Phrygias inter si forte catervas

  ludunt in numerumque exultant sanguine laeti

  terrificas capitum quatientes numine cristas,

  Dictaeos referunt Curetas, qui Iovis illum

  vagitum in Creta quondam occultasse feruntur,

  635 cum pueri circum puerum pernice chorea

  armat et in numerum pernice chorea

  armati in numerum pulsarent aeribus aera,

  ne Saturnus eum malis mandaret adeptus

  aeternumque daret matri sub pectore volnus.

  640 propterea magnam armati matrem comitantur,

  aut quia significant divam praedicere ut armis

  ac virtute velint patriam defendere terram

  praesidioque parent decorique parentibus esse.

  quae bene et eximie quamvis disposta ferantur,

  645 longe sunt tamen a vera ratione repulsa.

  omnis enim per se divom natura necessest

  inmortali aevo summa cum pace fruatur

  semota ab nostris rebus seiunctaque longe;

  nam privata dolore omni, privata periclis,

  650 ipsa suis pollens opibus, nihil indiga nostri,

  nec bene promeritis capitur neque tangitur ira.

  terra quidem vero caret omni tempore sensu,

  et quia multarum potitur primordia rerum,

  multa modis multis effert in lumina solis.

  655 hic siquis mare Neptunum Cereremque vocare

  constituet fruges et Bacchi nomine abuti

  mavolt quam laticis proprium proferre vocamen,

  concedamus ut hic terrarum dictitet orbem

  esse deum matrem, dum vera re tamen ipse

  660 religione animum turpi contingere parcat.

  Saepe itaque ex uno tondentes gramina campo

  lanigerae pecudes et equorum duellica proles

  buceriaeque greges eodem sub tegmine caeli

  ex unoque sitim sedantes flumine aquai

  dissimili vivont specie retinentque parentum

  665 naturam et mores generatim quaeque imitantur.

  tanta est in quovis genere herbae materiai

  dissimilis ratio, tanta est in flumine quoque.

  Hinc porro quamvis animantem ex omnibus unam

  ossa cruor venae calor umor viscera nervi

  670 constituunt, quae sunt porro distantia longe,

  dissimili perfecta figura principiorum.

  Tum porro quae cumque igni flammata cremantur.

  si nil praeterea, tamen haec in corpore tradunt,

  unde ignem iacere et lumen submittere possint

  675 scintillasque agere ac late differre favillam.

  cetera consimili mentis ratione peragrans

  invenies igitur multarum semina rerum

  corpore celare et varias cohibere figuras.

  Denique multa vides, quibus et color et sapor una

  reddita sunt cum odore in primis pleraque poma.

  haec igitur variis debent constare figuris;

  nidor enim penetrat qua fucus non it in artus,

  fucus item sorsum, sorsum sapor insinuatur

  685 sensibus; ut noscas primis differre figuris.

  dissimiles igitur formae glomeramen in unum

  conveniunt et res permixto semine constant.

  Quin etiam passim nostris in versibus ipsis

  multa elementa vides multis communia verbis,

  690 cum tamen inter se versus ac verba necesse est

  confiteare alia ex aliis constare elementis;

  non quo multa parum communis littera currat

  aut nulla inter se duo sint ex omnibus isdem,

  sed quia non volgo paria omnibus omnia constant.

  695 sic aliis in rebus item communia multa

  multarum rerum cum sint, primordia rerum

  dissimili tamen inter se consistere summa

  possunt; ut merito ex aliis constare feratur

  humanum genus et fruges arbustaque laeta.

  700 Nec tamen omnimodis conecti posse putandum est

  omnia; nam volgo fieri portenta videres,

  semiferas hominum species existere et altos

  inter dum ramos egigni corpore vivo

  multaque conecti terrestria membra marinis,

  705 tum flammam taetro spirantis ore Chimaeras

  pascere naturam per terras omniparentis.

  quorum nil fieri manifestum est, omnia quando

  seminibus certis certa genetrice creata

  conservare genus crescentia posse videmus.

  710 scilicet id certa fieri ratione necessust.

  nam sua cuique cibis ex omnibus intus in artus

  corpora discedunt conexaque convenientis

  efficiunt motus; at contra aliena videmus

  reicere in terras naturam, multaque caecis

  715 corporibus fugiunt e corpore percita plagis,

  quae neque conecti quoquam potuere neque intus

  vitalis motus consentire atque imitari.

  sed ne forte putes animalia sola teneri

  legibus his, quaedam ratio res terminat omnis

  720 nam vel uti tota natura dissimiles sunt

  inter se genitae res quaeque, ita quamque necessest

  dissimili constare figura principiorum;

  non quo multa parum simili sint praedita forma,

  sed quia non volgo paria omnibus omnia constant.

  725 semina cum porro distent, differre necessust

  intervalla vias conexus pondera plagas

  concursus motus; quae non animalia solum

  corpora seiungunt, sed terras ac mare totum

  secernunt caelumque a terris omne retentant.

  730 Nunc age dicta meo dulci quaesita labore

  percipe, ne forte haec albis ex alba rearis

  principiis esse, ante oculos quae candida cernis,

  aut ea quae nigrant nigro de semine nata;

  nive alium quemvis quae sunt inbuta colorem,

  735 propterea gerere hunc credas, quod materiai

  corpora consimili sint eius tincta colore;

  nullus enim color est omnino materiai

  corporibus, neque par rebus neque denique dispar.

  in quae corpora si nullus tibi forte videtur

  740 posse animi iniectus fieri, procul avius erras.

  nam cum caecigeni, solis qui lumina n
umquam

  dispexere, tamen cognoscant corpora tactu

  ex ineunte aevo nullo coniuncta colore,

  scire licet nostrae quoque menti corpora posse

  745 vorti in notitiam nullo circum lita fuco.

  denique nos ipsi caecis quaecumque tenebris

  tangimus, haud ullo sentimus tincta colore.

  Quod quoniam vinco fieri, nunc esse docebo.

  omnis enim color omnino mutatur in omnis;

  750 quod facere haud ullo debent primordia pacto;

  immutabile enim quiddam superare necessest,

  ne res ad nihilum redigantur funditus omnes;

  nam quod cumque suis mutatum finibus exit,

  continuo hoc mors est illius quod fuit ante.

  755 proinde colore cave contingas semina rerum,

  ne tibi res redeant ad nihilum funditus omnes.

  Praeterea si nulla coloris principiis est

  reddita natura et variis sunt praedita formis,

  e quibus omnigenus gignunt variantque colores,

  760 propterea magni quod refert, semina quaeque

  cum quibus et quali positura contineantur

  et quos inter se dent motus accipiantque,

  perfacile extemplo rationem reddere possis,

  cur ea quae nigro fuerint paulo ante colore,

  765 marmoreo fieri possint candore repente,

  ut mare, cum magni commorunt aequora venti,

  vertitur in canos candenti marmore fluctus;

  dicere enim possis, nigrum quod saepe videmus,

  materies ubi permixta est illius et ordo

  770 principiis mutatus et addita demptaque quaedam,

  continuo id fieri ut candens videatur et album.

  quod si caeruleis constarent aequora ponti

  seminibus, nullo possent albescere pacto;

  nam quo cumque modo perturbes caerula quae sint,

  775 numquam in marmoreum possunt migrare colorem.

  sin alio atque alio sunt semina tincta colore,

  quae maris efficiunt unum purumque nitorem,

  ut saepe ex aliis formis variisque figuris

  efficitur quiddam quadratum unaque figura,

  780 conveniebat, ut in quadrato cernimus esse

  dissimiles formas, ita cernere in aequore ponti

  aut alio in quovis uno puroque nitore

  dissimiles longe inter se variosque colores.

  praeterea nihil officiunt obstantque figurae

  785 dissimiles, quo quadratum minus omne sit extra;

  at varii rerum inpediunt prohibentque colores,

  quo minus esse uno possit res tota nitore.

  Tum porro quae ducit et inlicit ut tribuamus

  principiis rerum non numquam causa colores,

  790 occidit, ex albis quoniam non alba creantur,

  nec quae nigra cluent de nigris, sed variis ex.

  quippe etenim multo proclivius exorientur

  candida de nullo quam nigro nata colore

  aut alio quovis, qui contra pugnet et obstet.

  795 Praeterea quoniam nequeunt sine luce colores

  esse neque in lucem existunt primordia rerum,

  scire licet quam sint nullo velata colore;

  qualis enim caecis poterit color esse tenebris?

  lumine quin ipso mutatur propterea quod

  800 recta aut obliqua percussus luce refulget;

  pluma columbarum quo pacto in sole videtur,

  quae sita cervices circum collumque coronat;

  namque alias fit uti claro sit rubra pyropo,

  inter dum quodam sensu fit uti videatur

  805 inter caeruleum viridis miscere zmaragdos.

  caudaque pavonis, larga cum luce repleta est,

  consimili mutat ratione obversa colores;

  qui quoniam quodam gignuntur luminis ictu,

  scire licet, sine eo fieri non posse putandum est.

  810 Et quoniam plagae quoddam genus excipit in se

  pupula, cum sentire colorem dicitur album,

  atque aliud porro, nigrum cum et cetera sentit,

  nec refert ea quae tangas quo forte colore

  praedita sint, verum quali magis apta figura,

  815 scire licet nihil principiis opus esse colore,

  sed variis formis variantes edere tactus.

  Praeterea quoniam non certis certa figuris

  est natura coloris et omnia principiorum

  formamenta queunt in quovis esse nitore,

  820 cur ea quae constant ex illis non pariter sunt

  omnigenus perfusa coloribus in genere omni?

  conveniebat enim corvos quoque saepe volantis

  ex albis album pinnis iactare colorem

  et nigros fieri nigro de semine cycnos

  825 aut alio quovis uno varioque colore.

  Quin etiam quanto in partes res quaeque minutas

  distrahitur magis, hoc magis est ut cernere possis

  evanescere paulatim stinguique colorem;

  ut fit ubi in parvas partis discerpitur austrum:

  830 purpura poeniceusque color clarissimus multo,

  filatim cum distractum est, disperditur omnis;

  noscere ut hinc possis prius omnem efflare colorem

  particulas, quam discedant ad semina rerum.

  Postremo quoniam non omnia corpora vocem

  835 mittere concedis neque odorem, propterea fit

  ut non omnibus adtribuas sonitus et odores:

  sic oculis quoniam non omnia cernere quimus,

  scire licet quaedam tam constare orba colore

  quam sine odore ullo quaedam sonituque remota,

  840 nec minus haec animum cognoscere posse sagacem

  quam quae sunt aliis rebus privata notare.

  Sed ne forte putes solo spoliata colore

  corpora prima manere, etiam secreta teporis

  sunt ac frigoris omnino calidique vaporis,

  845 et sonitu sterila et suco ieiuna feruntur,

  nec iaciunt ullum proprium de corpore odorem.

  sicut amaracini blandum stactaeque liquorem

  et nardi florem, nectar qui naribus halat,

  cum facere instituas, cum primis quaerere par est,

  850 quod licet ac possis reperire, inolentis olivi

  naturam, nullam quae mittat naribus auram,

  quam minime ut possit mixtos in corpore odores

  concoctosque suo contractans perdere viro,

  propter eandem rem debent primordia rerum

  855 non adhibere suum gignundis rebus odorem

  nec sonitum, quoniam nihil ab se mittere possunt,

  nec simili ratione saporem denique quemquam

  nec frigus neque item calidum tepidumque vaporem,

  cetera, quae cum ita sunt tamen ut mortalia constent,

  860 molli lenta, fragosa putri, cava corpore raro,

  omnia sint a principiis seiuncta necessest,

  inmortalia si volumus subiungere rebus

  fundamenta, quibus nitatur summa salutis;

  ne tibi res redeant ad nihilum funditus omnes.

  865 Nunc ea quae sentire videmus cumque necessest

  ex insensilibus tamen omnia confiteare

  principiis constare. neque id manufesta refutant

  nec contra pugnant, in promptu cognita quae sunt,

  sed magis ipsa manu ducunt et credere cogunt

  870 ex insensilibus, quod dico, animalia gigni.

  quippe videre licet vivos existere vermes

  stercore de taetro, putorem cum sibi nacta est

  intempestivis ex imbribus umida tellus.

  Praeterea cunctas itidem res vertere sese.

  875 vertunt se fluvii in frondes et pabula laeta

  in pecudes, vertunt pecudes in corpora nostra

  naturam, et nostro de corpore saepe ferarum

  augescunt vires et corpora pennipotentum.

  ergo omnes natura cibos in corpora viva

  880 vertit et hinc sensus animantum procreat omnes,

  non alia longe ratione atque arida ligna />
  explicat in flammas et in ignis omnia versat.

  iamne vides igitur magni primordia rerum

  referre in quali sint ordine quaeque locata

  885 et commixta quibus dent motus accipiantque?

  Tum porro, quid id est, animum quod percutit, ipsum,

  quod movet et varios sensus expromere cogit,

  ex insensilibus ne credas sensile gigni?

  ni mirum lapides et ligna et terra quod una

  890 mixta tamen nequeunt vitalem reddere sensum.

  illud in his igitur rebus meminisse decebit,

  non ex omnibus omnino, quaecumque creant res

  sensilia, extemplo me gigni dicere sensus,

  sed magni referre ea primum quantula constent,

  895 sensile quae faciunt, et qua sint praedita forma,

  motibus ordinibus posituris denique quae sint.

  quarum nil rerum in lignis glaebisque videmus;

  et tamen haec, cum sunt quasi putrefacta per imbres,

  vermiculos pariunt, quia corpora materiai

  900 antiquis ex ordinibus permota nova re

  conciliantur ita ut debent animalia gigni.

  Deinde ex sensilibus qui sensile posse creari

  constituunt, porro ex aliis sentire sueti

  * * *

  mollia cum faciunt; nam sensus iungitur omnis

  visceribus nervis venis, quae cumque videmus

  mollia mortali consistere corpore creta.

  sed tamen esto iam posse haec aeterna manere;

  nempe tamen debent aut sensum partis habere

  aut similis totis animalibus esse putari.

  910 at nequeant per se partes sentire necesse est:

  namque animus sensus membrorum respuit omnis,

  nec manus a nobis potis est secreta neque ulla

  corporis omnino sensum pars sola tenere.

  linquitur ut totis animantibus adsimulentur,

  915 vitali ut possint consentire undique sensu.

  qui poterunt igitur rerum primordia dici

  et leti vitare vias, animalia cum sint,

  atque animalia sint mortalibus una eademque?

  quod tamen ut possint, at coetu concilioque

  920 nil facient praeter volgum turbamque animantum,

  scilicet ut nequeant homines armenta feraeque

  inter sese ullam rem gignere conveniundo.

  sic itidem quae sentimus sentire necessest.

  quod si forte suum dimittunt corpore sensum

  925 atque alium capiunt, quid opus fuit adtribui id quod

  detrahitur? tum praeterea, quod fudimus ante,

  quatinus in pullos animalis vertier ova

  cernimus alituum vermisque effervere terra,

  intempestivos quam putor cepit ob imbris,

  930 scire licet gigni posse ex non sensibus sensus.

  Quod si forte aliquis dicet, dum taxat oriri

  posse ex non sensu sensus mutabilitate,