by Martial
de primo dabit alterove nido
rasum pumice purpuraque cultum
denarîs tibi quinque Martialem.
“Tanti non es” ais? Sapis, Luperce.
CXVIII
Cui legisse satis non est epigrammata centum,
nil illi satis est, Caediciane, mali.
LIBER II
III
Sexte, nihil debes, nil debes, Sexte, fatemur.
debet enim, si quis solvere, Sexte, potest.
IX
Scripsi, rescripsit nil Naevia, non dabit ergo.
Sed puto quod scripsi legerat: ergo dabit.
XI
Quod fronte Selium nubila vides, Rufe,
quod ambulator porticum terit seram,
lugubre quiddam quod tacet piger voltus,
quod paene terram nasus indecens tangit,
quod dextra pectus pulsat et comam vellit:
non ille amici fata luget aut fratris,
uterque natus vivit et precor vivat,
salva est et uxor sarcinaeque servique,
nihil colonus vilicusque decoxit.
Maeroris igitur causa quae? Domi cenat.
XV
Quod nulli calicem tuum propinas
humane facis, Horme, non superbe.
XVIII
Capto tuam, pudet heu, sed capto, Maxime, cenam,
tu captas aliam: iam sumus ergo pares.
mane salutatum venio, tu diceris isse
ante salutatum: iam sumus ergo pares.
sum comes ipse tuus tumidique anteambulo regis,
tu comes alterius: iam sumus ergo pares.
Esse sat est servum, iam nolo vicarius esse.
qui rex est regem, Maxime, non habeat.
XX
Carmina Paulus emit, recitat sua carmina Paulus.
nam quod emas possis iure vocare tuum.
XXVI
Quod querulum spirat, quod acerbum Naevia tussit,
inque tuos mittit sputa subinde sinus,
iam te rem factam, Bithynice, credis habere?
Erras: blanditur Naevia, non moritur.
XXVII
Laudantem Selium cenae cum retia tendit
accipe, sive legas sive patronus agas:
“Effecte! graviter! cito! nequiter! euge! beate!
hoc volui!” “Facta est iam tibi cena, tace.”
XXXVI
Flectere te nolim, sed nec turbare capillos;
splendida sit nolo, sordida nolo cutis;
nec tibi mitrarum nec sit tibi barba reorum:
nolo virum nimium, Pannyche, nolo parum.
nunc sunt crura pilis et sunt tibi pectora saetis
horrida, sed mens est, Pannyche, volsa tibi.
XXXVIII
Quid mihi reddat ager quaeris, Line, Nomentanus?
Hoc mihi reddit ager: te, Line, non video.
XLIV
Emi seu puerum togamve pexam
seu tres, ut puta, quattuorve libras,
Sextus protinus ille fenerator,
quem nostis veterem meum sodalem,
ne quid forte petam timet cavetque,
et secum, sed ut audiam, susurrat:
“Septem milia debeo Secundo,
Phoebo quattuor, undecim Phileto,
et quadrans mihi nullus est in arca.”
O grande ingenium mei sodalis!
durum est, Sexte, negare, cum rogaris,
quanto durius, antequam rogeris!
LV
Vis te, Sexte, coli: volebam amare.
parendum est tibi: quod iubes, colere:
sed si te colo, Sexte, non amabo.
LXVII
Occurris quocumque loco mihi, Postume, clamas
protinus et prima est haec tua vox “Quid agis?”
hoc, si me decies una conveneris hora,
dicis: habes puto tu, Postume, nil quod agas.
LXXXII
Abscisa servom quid figis, Pontice, lingua?
nescis tu populum, quod tacet ille, loqui?
LXXXVII
Dicis amore tui bellas ardere puellas,
qui faciem sub aqua, Sexte, natantis habes.
LIBER III
IV
Romam vade, liber: si, veneris unde, requiret,
Aemiliae dices de regione viae.
si, quibus in terris, qua simus in urbe, rogabit,
Corneli referas me licet esse Foro.
cur absim, quaeret: breviter tu multa fatere:
“Non poterat vanae taedia ferre togae.”
“Quando venit?” dicet: tu respondeto: “Poeta
exierat: veniet, cum citharoedus erit.”
V
Vis commendari sine me cursurus in urbem,
parve liber, multis, an satis unus erit?
unus erit, mihi crede, satis, cui non eris hospes,
Iulius, adsiduum nomen in ore meo.
protinus hunc primae quaeres in limine Tectae:
quos tenuit Daphnis, nunc tenet ille lares.
est illi coniunx, quae te manibusque sinuque
excipiet, tu vel pulverulentus eas.
hos tu seu pariter sive hanc illumve priorem
videris, hoc dices “Marcus havere iubet,”
et satis est: alios commendet epistola: peccat
qui commendandum se putat esse suis.
VII
Centum miselli iam valete quadrantes,
anteambulonis congiarium lassi,
quos dividebat balneator elixus.
quid cogitatis, o fames amicorum?
regis superbi sportulae recesserunt.
“Nihil stopharum est: iam salarium dandum est.”
XII
Unguentum, fateor, bonum dedisti
convivis here, sed nihil scidisti.
Res salsa est bene olere et esurire.
qui non cenat et unguitur, Fabulle,
hic vere mihi mortuus videtur.
XXVII
Numquam me revocas, venias cum saepe vocatus:
ignosco, nullum si modo, Galle, vocas.
invitas alios: vitium est utriusque. “Quod?” inquis.
Et mihi cor non est et tibi, Galle, pudor.
XXVIII
Auriculam Mario graviter miraris olere.
Tu facis hoc: garris, Nestor, in auriculam.
XXXVIII
Quae te causa trahit vel quae fiducia Romam,
Sexte? quid aut speras aut petis inde? refer.
“Causas” inquis “agam Cicerone disertior ipso
atque erit in triplici par mihi nemo foro.”
Egit Atestinus causas et Civis—utrumque
noras—; sed neutri pensio tota fuit.
“Si nihil hinc veniet, pangentur carmina nobis:
audieris, dices esse Maronis opus.”
Insanis: omnes gelidis quicumque lacernis
sunt ibi, Nasones Vergiliosque vides.
“Atria magna colam.” Vix tres aut quattuor ista
res aluit, pallet cetera turba fame.
“Quid faciam? suade: nam certum est vivere Romae.”
Si bonus es, casu vivere, Sexte, potes.
XLIII
Mentiris iuvenem tinctis, Laetine, capillis,
tam subito corvus, qui modo cycnus eras.
non omnes fallis; scit te Proserpina canum:
personam capiti detrahet illa tuo.
XLIV
Occurrit tibi nemo quod libenter,
quod, quacumque venis, fuga est et ingens
circa te, Ligurine, solitudo,
quid sit, scire cupis? Nimis poeta es.
hoc valde vitium periculosum
est.
non tigris catulis citata raptis,
non dipsas medio perusta sole,
nec sic scorpios inprobus timetur.
nam tantos, rogo, quis ferat labores?
et stanti legis et legis sedenti,
currenti legis et legis cacanti.
in thermas fugio: sonas ad aurem.
piscinam peto: non licet natare.
ad cenam propero: tenes euntem.
ad cenam venio: fugas sedentem.
lassus dormio: suscitas iacentem.
Vis, quantum facias mali, videre?
vir iustus, probus, innocens timeris.
XLV
Fugerit an Phoebus mensas cenamque Thyestae
ignoro: fugimus nos, Ligurine, tuam.
illa quidem lauta est dapibusque instructa superbis,
sed nihil omnino te recitante placet.
nolo mihi ponas rhombos mullumve bilibrem
nec volo boletos, ostrea nolo: tace.
XLVIII
Pauperis extruxit cellam, sed vendidit Olus
praedia: nunc cellam pauperis Olus habet.
XLIX
Veientana mihi misces, ubi Massica potas:
olfacere haec malo pocula quam bibere.
LV
Quod quacumque venis Cosmum migrare putamus
et fluere excusso cinnama fusa vitro,
nolo peregrinis placeas tibi, Gellia, nugis.
scis, puto, posse meum sic bene olere canem.
LVIII
Baiana nostri villa, Basse, Faustini
non otiosis ordinata myrtetis
viduaque platano tonsilique buxeto
ingrata lati spatia detinet campi,
sed rure vero barbaroque laetatur.
hic farta premitur angulo Ceres omni
et multa fragrat testa senibus autumnis;
hic post Novembres imminente iam bruma
seras putator horridus refert uvas.
truces in alta valle mugiunt tauri
vitulusque inermi fronte prurit in pugnam.
vagatur omnis turba sordidae chortis,
argutus anser gemmeique pavones
nomenque debet quae rubentibus pinnis
et picta perdix Numidicaeque guttatae
et impiorum phasiana Colchorum;
Rhodias superbi feminas premunt galli;
sonantque turres plausibus columbarum,
gemit hinc palumbus, inde cereus turtur.
avidi secuntur vilicae sinum porci
matremque plenam mollis agnus expectat.
cingunt serenum lactei focum vernae
et larga festos lucet ad lares silva.
non segnis albo pallet otio caupo,
nec perdit oleum lubricus palaestrita,
sed tendit avidis rete subdolum turdis
tremulave captum linea trahit piscem
aut inpeditam cassibus refert dammam.
exercet hilares facilis hortus urbanos,
et paedagogo non iubente lascivi
parere gaudent vilico capillati,
et delicatus opere fruitur eunuchus.
nec venit inanis rusticus salutator:
fert ille ceris cana cum suis mella
metamque lactis Sassinate de silva;
somniculosos ille porrigit glires,
hic vagientem matris hispidae fetum,
alius coactos non amare capones.
et dona matrum vimine offerunt texto
grandes proborum virgines colonorum.
facto vocatur laetus opere vicinus;
nec avara servat crastinas dapes mensa,
vescuntur omnes ebrioque non novit
satur minister invidere convivae.
At tu sub urbe possides famem mundam
et turre ab alta prospicis meras laurus,
furem Priapo non timente securus;
et vinitorem farre pascis urbano
pictamque portas otiosus ad villam
holus, ova, pullos, poma, caseum, mustum.
Rus hoc vocari debet, an domus longe?
LX
Cum vocer ad cenam non iam venalis ut ante,
cur mihi non eadem quae tibi cena datur?
ostrea tu sumis stagno saturata Lucrino,
sugitur inciso mitulus ore mihi:
sunt tibi boleti, fungos ego sumo suillos:
res tibi cum rhombo est, at mihi cum sparulo.
aureus inmodicis turtur te clunibus implet,
ponitur in cavea mortua pica mihi.
cur sine te ceno cum tecum, Pontice, cenem?
sportula quod non est prosit: edamus idem.
LXIII
Cotile, bellus homo es: dicunt hoc, Cotile, multi.
audio: sed quid sit, dic mihi, bellus homo?
“Bellus homo est, flexos qui digerit ordine crines,
balsama qui semper, cinnama semper olet;
cantica qui Nili, qui Gaditana susurrat,
qui movet in varios bracchia volsa modos;
inter femineas tota qui luce cathedras
desidet atque aliqua semper in aure sonat,
qui legit hinc illinc missas scribitque tabellas;
pallia vicini qui refugit cubiti;
qui scit quam quis amet, qui per convivia currit,
Hirpini veteres qui bene novit avos.”
Quid narras? hoc est, hoc est homo, Cotile, bellus?
res pertricosa est, Cotile, bellus homo.
LXXXVI
Ne legeres partem lascivi, casta, libelli,
praedixi et monui: tu tamen, ecce, legis.
sed si Panniculum spectas et, casta, Latinum,—
non sunt haec mimis inprobiora,—lege.
XC
Volt, non volt dare Galla mihi, nec dicere possum,
quod volt et non volt, quid sibi Galla velit.
LIBER IV
VII
Cur, here quod dederas, hodie, puer Hylle, negasti,
durus tam subito qui modo mitis eras?
sed iam causaris barbamque annosque pilosque.
o nox quam longa es quae facis una senem!
quid nos derides? here qui puer, Hylle, fuisti,
dic nobis, hodie qua ratione vir es?
VIII
Prima salutantes atque altera conterit hora,
exercet raucos tertia causidicos,
in quintam varios extendit Roma labores,
sexta quies lassis, septima finis erit,
sufficit in nonam nitidis octava palaestris,
imperat extructos frangere nona toros:
hora libellorum decuma est, Eupheme, meorum,
temperat ambrosias cum tua cura dapes
et bonus aetherio laxatur nectare Caesar
ingentique tenet pocula parca manu.
tunc admitte iocos: gressum metire licenti
ad matutinum, nostra Thalia, Iovem?
XXI
Nullos esse deos, inane caelum
adfirmat Segius: probatque, quod se
factum, dum negat haec, videt beatum.
XXX
Baiano procul a lacu, monemus,
piscator, fuge, ne nocens recedas.
sacris piscibus hae natantur undae,
qui norunt dominum manumque lambunt
illam, qua nihil est in orbe maius.
quid quod nomen habent et ad magistri
vocem quisque sui venit citatus?
Hoc quondam Libys impius profundo,
dum praedam calamo tremente ducit,
raptis luminibus repente caecus
captum non potuit videre piscem,
et nunc sacrilegos perosus hamos
Baianos sedet ad lacus rogator.
At tu, dum potes, innocens r
ecede
iactis simplicibus cibis in undas,
et pisces venerare delicatos.
XXXIV
Sordida cum tibi sit, verum tamen, Attale, dicit,
quisquis te niveam dicit habere togam.
XXXVIII
Galla, nega: satiatur amor nisi gaudia torquent:
sed noli nimium, Galla, negare diu.
LXIV
Iuli iugera pauca Martialis
hortis Hesperidum beatiora
longo Ianiculi iugo recumbunt:
lati collibus imminent recessus
et planus modico tumore vertex
caelo perfruitur sereniore
et curvas nebula tegente valles
solus luce nitet peculiari:
puris leniter admoventur astris
celsae culmina delicata villae.
Hinc septem dominos videre montis
et totam licet aestimare Romam,
Albanos quoque Tusculosque colles
et quodcumque iacet sub urbe frigus,
Fidenas veteres brevesque Rubras,
et quod virgineo cruore gaudet
Annae pomiferum nemus Perennae.
