Works of Nonnus

by Nonnus

  ‘ἄτρομε Χαλκομέδεια, νέη ῥοδοδάκτυλε Πειθώ,

  Κύπριδος ἁβρὸν ἄγαλμα καὶ εὐθώρηκος Ἀθήνης,

  Βακχιὰς ἠριγένεια καὶ οὐ δύνουσα Σελήνη,

  295 γραπτὸν ἐμῆς ἀλόχου τύπον ἔξεσας: αἴθε καὶ αὐτῆς

  Χειροβίης ἤμησας ἀληθέος αὐχένα νύμφης.’

  [292] “Fearless Chalcomedeia! A new rosyfinger Peitho! Elegant image of Cypris, and of Athena in her cuirass! Bacchic Dawn, Selene who never sets! You have torn off the portrait of my wife: I only wish you had cut the throat of Cheirobie, the real wife!”

  ὣς εἰπὼν ἐδίωκε πρὸ ἄστεος ἄζυγα κούρην,

  γλῶσσαν ἀπειλείουσαν ἔχων, οὐ χεῖρα κορύσσων,

  μῦθον ἀκοντίζων, οὐ παρθένον ἔγχεϊ νύσσων,

  300 μειλιχίῃ παλάμῃ πεφιδημένον ἔγχος ἀείρων:

  καὶ βλοσυρῆς κελάδησε βοῆς ἀπατήλιον Ἠχώ,

  ὡς ἐτεὸν κοτέων πρόμος ἤπιος: ἀμφότερον γάρ,

  εἶχε νόον γελόωντα, χόλον δ᾽ ἀνέφηνε προσώπῳ.

  ἦκα δὲ δινήσας σφαλερὴν προέηκεν ἀκωκὴν

  305 εἰς σκοπὸν ἀχρήιστον ἑκούσιος: ἡ δὲ φυγοῦσα

  ἠερίαις ταχύγουνος ἐπέτρεχε σύνδρομος αὔραις:

  τῆς δὲ τιταινομένης ἀνεμώδεϊ γούνατος ὁρμῇ

  πλοχμοὺς βοτρυόεντας ἀνερρίπιζον ἀῆται,

  αὐχένα γυμνώσαντες ἐριδμαίνοντα Σελήνῃ:

  310 φειδομένοις δὲ πόδεσσιν ἑκούσιος ἔτρεχε Μορρεύς,

  πῇ μὲν ἐυρραφέων ποδὸς ἴχνια γυμνὰ πεδίλων

  εἰς σφυρὰ παπταίνων ῥοδοειδέα, πῇ δὲ δοκεύων

  πλαζομένης ἑλικηδὸν ὀπίστερα βόστρυχα χαίτης

  Χαλκομέδην ἐδίωκε: καὶ ἴαχεν ἡδέι μύθῳ,

  315 μείλιχον ἀφλοίσβοιο χέων ἔπος ἀνθερεῶνος:

  [297] With these thoughts, he pursued the chaste maiden in front of the walls, shouting threats but not lifting his hand, with volleys of words but no pricks of the spear for the maiden, for he lifted the sparing spear in a gentle hand merciful: as if in real anger, a friendly enemy with a rough voice he cried speeches meant to deceive; for he both laughed in his heart and showed fury in his face. He gently brandished and cast a wavering lance at a useless mark, on purpose. The girl fled nimbleknee, quick as the blowing breezes. As she strained with moving windswift knee, the air spread abroad her clustering curls and bared the neck which rivalled Selene. Morrheus ran with sparing foot on purpose, now gazing at the feet bare of strapped shoes and at the rosy ankles, now watching the locks of hair tossed behind — so he chased Chalcomede, and now’ called to her in pleasant words, coaxing speech from a gentle throat:

  ‘μίμνέ με, Χαλκομέδεια, τὸν ἱμείροντα μαχητήν:

  ῥύεται ἀγλαΐη σε, καἰ οὐ δρόμος: οὐ τόσον αἰχμαὶ

  ἅνδρα βαλεῖν δεδάασιν, ὅσον σπινθῆρες Ἐρώτων.

  δήιος οὐ γενόμην, μὴ δείδιθι: μαρνάμενον γάρ

  320 χαλκείην σέο κάλλος ἐμὴν νίκησεν ἀκωκήν:

  ἔγχεος οὐ χατέεις, οὐκ ἀσπίδος: ὑμετέρου γὰρ

  ὡς ξίφος, ὡς δόρυ θοῦρον, ἔχεις ἀκτῖνα προσώπου,

  καἰ μελίης πολὺ μᾶλλον ἀριστεύουσι παρειαί.

  φρικτὸν ἐμῆς παλάμης λέλυται σθένος: οὐ νέμεσις γάρ,

  325 εἰ δόρυ θοῦρον ἔχω νικώμενον, ὅττι καὶ αὐτὸς

  Κύπριδος ἱσταμένης θηλύνεται ἄγριος Ἄρης.

  δέξό με σοῖς Σατύροισιν ὁμόστολον: ἐν πολέμοις γὰρ

  Ἰνδοὶ ἀριστεύσουσιν, ἕως ἔτι χεῖρα κορύσσω.

  ἢν δ᾽ ἐθέλῃς, ἅτε λάτρις ὑποδρήσσω Διονύσῳ:

  330 ἢν ἐθέλῃς, με δάμαζε κατ᾽ αὐχένος ἢ κενεῶνος:

  οὐκ ἀλέγω θανάτοιο τεῇ δεδαϊγμένος αἰχμῇ:

  μοῦνον ἐμὲ στενάχιζε δεδουπότα: μυρομένης δὲ

  δάκρυα Χαλκομέδης με καἰ ἐξ Ἀίδαο κομίσσει.

  [316] “Wait for me, Chaleomedeia! Wait for your lover in arms! Your radiance saves you, not your speed! Sharp steel is not so strong to bring down a man as the sparks of love. I am no enemy, fear not! for in this battle your beauty has beaten my point of steel. You need no spear, no shield. For sword, for furious spear, you have the rays of your countenance, and your cheeks are much more triumphant than the ashplant. The terrible strength of my hand is melted. No wonder if my valiant spear is conquered, for savage Ares himself turns woman when Cypris stands up to him. Receive me in the company of your Satyrs. In battle the Indians are best so long as I hold arms in my hands: but if it be your pleasure, I will serve Dionysos as lackey. If it be your pleasure, strike my neck or my flank: I care not for death if your blade pierces me. Only mourn me when dead; the tears of sorrowing Chalcomede will bring me back even from Hades.

  παρθένε, τί τρομέεις, ὅτι μείλιχον ἔγχος ἀείρω;

  335 σοὐς πλοκάμους ὁρόων ἑλικώδεας ὑψόθεν ὤμων

  ἀσκεπέων τρυφάλειαν ἐμῶν ἀπέθηκα κομάων:

  νεβρίδα παπταίνων στυγέω θώρηκα φορῆσαι.’

  [334] “Maiden, why do you tremble if I lift a gentle spear? Seeing your tresses lying tangled upon your uncovered shoulders, I have put my helmet from off my uncovered hair; when I see the fawnskin, I hate to wear a corselet.”

  ὣς φαμένου παράμειβε γυνὴ καἰ ἐμίγνυτο Βάκχοις,

  καὶ φονίου Μορρῆος ἀποπλαγχθεῖσα κελεύθου

  340 θαρσαλέη πολέμιζε καὶ ἤρισεν ἄρσενι χάρμῃ.

  [338] When the words were said, she passed away and joined the Bacchoi, and keeping out of the way of the murderous Morrheus, she boldly fought and battled against the armed men.

  καὶ τότε δυσκελάδοιο λιπὼν στροφάλιγγα κυδοιμοῦ

  ἄμπνυτο Βάκχος ὅμιλος, ἕως ἀνεχάζετο Μορρεύς.

  [341] Then the Bacchic host left the noise of the whirling conflict and had time to breathe, while Morrheus retired from the field.

  Βασσαρίδων δὲ φάλαγγα πρὸ ἄστεος ἄορι τύπτων

  Δηριάδης ἐδίωκεν, ἕως σχεδὸν ἤλασε πύργων,

  345 οἰγομένου στίχα πᾶσαν ἕσω πυλεῶνος ἐέργων

  τείχεος ὑψιλόφοιο: διωκόμεναι δὲ σιδήρῳ

  ἄστεος ἐντὸς ἵκανον ἀποσπάδες ἠθάδος ὕλης:

  ἀσταθέες δὲ φάλαγγες ἀήθεα κύκλα κελεύθου

  ἔστιχον ἔνθα καὶ ἔνθα διακριδόν, εἰς πτερὸν Εὕρου,

  350 εἰς ῥαχίην Ζεφύροιο παρ: Ἐσπέριον κλί
μα γαίης,

  αἱ δὲ Νότου παρὰ πέζαν ἀλήμονες, αἱ δὲ Βορῆς

  Βασσαρίδες κλονέοντο: καἰ ἀρσενόθυμον ἀνάγκην

  μαινάδες ἠλλάξαντο, πάλιν δ᾽ ἐγένοντο γυναῖκες,

  καὶ μόθον ἠρνήσαντο, φιληλακάτοιο δὲ τέχνης

  355 καἰ ταλάρων μνήσαντο, καἰ ἤθελον αὖτις Ἀθήνης

  ἀμφιέπειν κλωστῆρα καἰ οὐκέτι θύσθλα Λυαίου.

  καὶ στίχα χιονέην ὀλέκων κυανόχροος ἀνὴρ

  ἐνδόμυχον κλόνον εἶχε πολισσούχοιο κυδοιμοῦ.

  [343] But Deriades pursued the band of Bassarids in front of the city, striking with his sword, until he had driven them up to the walls, and the whole company was penned within the open gateway of the lofty fortress. So pursued with the sword, they entered the city, torn from their familiar forests. Unresting the columns marched away here and there by unfamiliar winding roads, divided into parts, these towards the wing of Euros, these to the uplands of Zephyros in the western clime of the world, others travelling along the plain of Notos, other Bassarids driven to the region of Boreas. Then the Mainads put off the manly temper which constrained them, and once more became women, refusing battle, remembering the art they loved of distaff and basket; once more they wished to ply the spindle of Athena instead of the gear of Lyaios. And the blackskin men had wild uproar of defensive battle within the city, destroying the snow-white host.

  BOOK 35

  Μορρέος ἐχθρὸν Ἔρωτα τριηκοστῷ ἐνὶ πέμπτῳ δίζεο Βασσαρίδων τε φόνον καὶ Ἄρηα γυναικῶν.

  Δηριάδης δ᾽ ἀπέλεθρος ἐμάρνατο θυιάδι χάρμῃ,

  καὶ βρομίου προπόλοισιν ἐπέχραε κοίρανος Ἰνδῶν,

  πῇ μὲν ἀκοντίζων δολιχῷ δορί, πῇ δὲ δαΐζων

  ἄορι κωπήεντι, χαραδραίοις δὲ βελέμνοις

  5 τοξεύων πεφόρητο καὶ ὀξυτέροισιν ὀιστοῖς.

  BOOK XXXV

  In the thirty-fifth, seek the love of Morrheus for the enemy, and the battle and bloodshed of Bassarid women.

  DERIADES, the gigantic Indian chieftain, was fighting furiously in the mad battle and attacking the servants of Bromios, now casting a long spear, now striking with the hilted sword; or he rushed about throwing boulders from the mountain torrents and shooting arrows sharper still.

  ὣς αἱ μὲν κλονέοντο κατὰ πτόλιν ἔνδοθι πύργων

  ἔγχεϊ Δηριάδαο: πολυγλώσσῳ δὲ κυδοιμῷ

  ἀμφοτέρων κτύπος ἦεν: ἐρευθιόωντι δὲ λύθρῳ

  ἄστεος εὐλάιγγες ἐφοινίχθησαν ἀγυιαὶ

  10 κτεινομένων καναχηδὸν ἐν ἄστεϊ θηλυτεράων.

  ἀκλινέες δὲ γέροντες ἀερσιλόφων ἐπὶ πύργων

  φύλοπιν ἐσκοπίαζον: ὑπὲρ τεγέων δὲ καὶ αὐταὶ

  θυρσοφόρον στίχα πᾶσαν ἐθηήσαντο γυναῖκες:

  καί τις ὑπὲρ μεγάροιο περικλινθεῖσα τιθήνῃ

  15 παρθένος ἑλκεσίπεπλος ἐδέρκετο θῆλυν Ἐνυώ,

  καὶ κταμένῃ βαρύδακρυς ἐπέστενεν ἥλικι κούρῃ.

  οὐδέ τις ἱμερόεσσαν ἑλὼν ἐβιήσατο νύμφην,

  ὅττι γυναιμανέεσσιν ἄναξ ἐπετέλλετο λαοῖς,

  φεύγειν δήια λέκτρα δορικτήτων ὑμεναίων,

  20 μὴ Παφίης ἀλέγοντες ἀφειδήσωςιν Ἐνυοῦς.

  [6] In this manner the women within the walls were harried by the spears of Deriades; and there was a din from both sides of many tongues. The paved streets of the city were empurpled by the red gore, as the women were slain therein amid great tumult. The old men were seated unmoving upon the high precipitous walls, watching the fray; the women also upon the rooftops gazed at the whole thyrsusbearing throng, and many a longrobed maiden from her chamber above leaning upon her nurse marked this female warfare, and lamented with tears the slaughter of some girl of her own years. But no man took and forced any lovely nymph; for the king had commanded his womanmad people to eschew meddling or marrying with the captives of the spear, lest in thinking of the Paphian they should be slack in the fight.

  καί τις ὑπὲρ δαπέδοιο περισκαίρουσα κονίῃ

  παρθενικὴ γυμνοῦτο: παρελκομένου δὲ χιτῶνος

  ἀγλαΐῃ κεκόρυστο καὶ ἱμείροντα φονῆα

  οὔτασεν οὐτηθεῖσα, βέλος δέ οἱ ἔπλετο μορφή,

  25 καὶ φθιμένη νίκησε: κατ᾽ ἀντιβίοιο δὲ γυμνοὶ

  μηροὶ ἐθωρήχθησαν, ὀιστευτῆρες Ἐρώτων.

  καὶ νύ κε νεκρὸν ἔχων πόθον ἄπνοον, ὥς περ Ἀχιλλεύς,

  ἄλλην Πενθεσίλειαν ὑπὲρ δαπέδοιο δοκεύων

  ψυχρὰ κονιομένης προστύξατο χείλεα νύμφης,

  30 εἰ μὴ Δηριαδῆος ἐδείδιεν ὄγκον ἀπειλῆς.

  καὶ γυμνῆς σκοπίαζεν ἀναινομένης χρόα κούρης,

  καὶ σφυρὰ λευκὰ δόκευε καὶ ἀσκεπέων πτύχα μηρῶν,

  καὶ μελέων ἔψανσε, καὶ ἥψατο πολλάκι μαζοῦ

  οἰδαλέου ῥοδόεντος, ἐοικότος εἰσέτι μήλῳ:

  35 ἤθελε καὶ φιλότητι μιγήμεναι: ὀψὲ δὲ κάμνων

  τοίην ἱμερόεσσαν ἀνήρυγεν ἄφρονα φωνήν:

  ‘παρθενικὴ ῥοδόπηχυ, τεὸν δυσέρωτα φονῆα

  οὔτασας οὐταμένη, φθιμένη ζώοντα δαμάζεις,

  καὶ σὺ τεὸν βλεφάροισιν ὀιστεύεις ὀλετῆρα:

  40 ἔγχος ἐνικήθη σέο κάλλεϊ: σεῖο προσώπου

  μαρμαρυγαὶ κλονέουσιν, ὅσον γλωχῖνες ἀκόντων:

  στῆθος ἔχεις ἅτε τόξον, ἐπεὶ σέο μᾶλλον ὀιστῶν

  μαζοὶ ἀριστεύουσιν, ὀιστευτῆρες Ἐρώτων.

  ξεῖνον ἔχω καὶ ἄπιστον ἐγὼ πόθον, ὅττι διώκω

  45 κούρης νεκρὸν ἔρωτα καταφθιμένων ὑμεναίων:

  ἄπνοος οἶστρος ἔχει με τὸν ἔμπνοον: εἰ θέμις εἰπεῖν,

  χείλεα φωνήεντα καὶ ἔμπνοα ταῦτα γενέσθω,

  σῶν γλυκερῶν στομάτων ἵνα, παρθένε, μῦθον ἀκούσω ...

  τοῖον ἔπος βοόωσα: ῾κυλινδομένην ἐνὶ γαίῃ,

  50 ἣν κτάνες, ἣν σύλησας, ἀτάσθαλε, κάλλιπε κούρην:

  ἣν σέο χαλκὸς ἔταμνεν, ἐμοῦ μὴ ψαῦε χιτῶνος:

  τί κρατέεις κενεῶνα, τὸν οὔτασας; ἴσχεο δειλῆς

  ἀμφαφόων ἐμὀν ἕλκος, ὅ μοι πόρες. ἐρρέτω αἰχμή,

  ἐρρέτω ἡμετέρης παλάμης θράσος, ὅττι λιποῦσα

  55 Σειληνοὺ
ς πολιῇσιν ὑποφρίσσοντας ἐθείραις

  καὶ Σατύρων δύσμορφον ὅλον γένος, ἀντὶ γερόντων,

  ἀντὶ δασνστέρνων ἁπαλὴν ἐδάμασσε γυναῖκα.

  ἀλλὰ ποθοβλήτοιο τεοῦ χροὸς ἕλκος ἀφάσσων

  ποίην καλλιβότοιο διαστείχων ῥάχιν ὕλης

  60 ἕλκεος ὑμετέροιο βοηθόον εἰς σὲ καλέσσω

  γηραλέον Χείρωνα φεπίσβιον; ἢ πόθεν εὕρω

  φάρμακα, λυσιπόνου Παιήονος ὄργια τέχνης;

  ἤθελον, ἣν κολέουσιν, ἔχειν Κενταυρίδα ποίην,

  ὄφρα τεοῖς μελέεσσιν ἀνώδυνον ἄνθος ἑλίξας

  65 ἐξ Ἄιδος ζώουσαν ἀνοστήτοιο σαώσω.

  ποῖον ἔχω μάγον ὕμνον ἢ ἀστερόεσσαν ἀοιδήν,

  ὄφρα θεοκλήτῳ προχέων μέλος εὐάδι φωνῇ

  οὐταμένου τεὸν αἷμα κατευνήσω κενεῶνος;

  ἤθελον ἐγγὺς ἔχειν φυσίζοον ἐνθάδε πηγήν,

  70 ὄφρα τεοῖς μελέεσσι βαλὼν ὀδυνήφατον ὕδωρ

  πρηΰνω τεὸν ἕλκος ἐπήρατον, ὄφρα καὶ αὐτὴν

  ψυχὴν ὑμετέρην παλινάγρετον εἰς σὲ κομίσσω.

  Γλαῦκε πολυσπερέων ἐτέων στροφάλιγγα κυλίνδων,

  εἰ θέμις, ἀτρυγέτοιο λιπῶν κευθμῶνα θαλάσσης

  75 δεἰξον ἐμοὶ βοτάνην ζωαρκέα, δεῖξον ἐκείνην,