Complete Works of Euripides

by Euripides

  Ἰφιγένεια

  Πῶς δ᾽ εἴδετ᾽ αὐτοὺς κἀντυχόντες εἵλετε;

  Βουκόλος

  Ἄκραις ἐπὶ ῥηγμῖσιν ἀξένου πόρου —

  Ἰφιγένεια

  Καὶ τίς θαλάσσης βουκόλοις κοινωνία;

  Βουκόλος

  Βοῦς ἤλθομεν νίψοντες ἐναλίᾳ δρόσῳ. 255

  Ἰφιγένεια

  Ἐκεῖσε δὴ ᾽πάνελθε, πῶς νιν εἵλετε [256]

  τρόπῳ θ᾽ ὁποίῳ· τοῦτο γὰρ μαθεῖν θέλω.

  Χρόνιοι γὰρ ἥκουσ᾽· οὐδέ πω βωμὸς θεᾶς

  Ἑλληνικαῖσιν ἐξεφοινίχθη ῥοαῖς.

  Βουκόλος

  Ἐπεὶ τὸν ἐσρέοντα διὰ Συμπληγάδων [260]

  βοῦς ὑλοφορβοὺς πόντον εἰσεβάλλομεν,

  ἦν τις διαρρὼξ κυμάτων πολλῷ σάλῳ

  κοιλωπὸς ἀγμός, πορφυρευτικαὶ στέγαι.

  Ἐνταῦθα δισσοὺς εἶδέ τις νεανίας

  βουφορβὸς ἡμῶν, κἀπεχώρησεν πάλιν 265

  ἄκροισι δακτύλοισι πορθμεύων ἴχνος.

  Ἔλεξε δ᾽· Οὐχ ὁρᾶτε; Δαίμονές τινες

  θάσσουσιν οἵδε. — Θεοσεβὴς δ᾽ ἡμῶν τις ὢν

  ἀνέσχε χεῖρα καὶ προσηύξατ᾽ εἰσιδών·

  ὦ ποντίας παῖ Λευκοθέας, νεῶν φύλαξ, 270

  δέσποτα Παλαῖμον, ἵλεως ἡμῖν γενοῦ,

  εἴτ᾽ οὖν ἐπ᾽ ἀκταῖς θάσσετον Διοσκόρω,

  ἢ Νηρέως ἀγάλμαθ᾽, ὃς τὸν εὐγενῆ

  ἔτικτε πεντήκοντα Νηρῄδων χορόν.

  Ἄλλος δέ τις μάταιος, ἀνομίᾳ θρασύς, 275

  ἐγέλασεν εὐχαῖς, ναυτίλους δ᾽ ἐφθαρμένους

  θάσσειν φάραγγ᾽ ἔφασκε τοῦ νόμου φόβῳ,

  κλύοντας ὡς θύοιμεν ἐνθάδε ξένους.

  Ἔδοξε δ᾽ ἡμῶν εὖ λέγειν τοῖς πλείοσι,

  θηρᾶν τε τῇ θεῷ σφάγια τἀπιχώρια. 280

  Κἀν τῷδε πέτραν ἅτερος λιπὼν ξένοιν

  ἔστη κάρα τε διετίναξ᾽ ἄνω κάτω

  κἀπεστέναξεν ὠλένας τρέμων ἄκρας,

  μανίαις ἀλαίνων, καὶ βοᾷ κυναγὸς ὥς·

  Πυλάδη, δέδορκας τήνδε; Τήνδε δ᾽ οὐχ ὁρᾷς 285

  Ἅιδου δράκαιναν, ὥς με βούλεται κτανεῖν

  δειναῖς ἐχίδναις εἰς ἔμ᾽ ἐστομωμένη;

  Ἣ δ᾽ ἐκ χιτώνων πῦρ πνέουσα καὶ φόνον

  πτεροῖς ἐρέσσει, μητέρ᾽ ἀγκάλαις ἐμὴν

  ἔχουσα — πέτρινον ὄχθον, ὡς ἐπεμβάλῃ. 290

  Οἴμοι, κτενεῖ με· ποῖ φύγω;

  Παρῆν δ᾽ ὁρᾶν 291a

  οὐ ταῦτα μορφῆς σχήματ᾽, ἀλλ᾽ ἠλλάσσετο

  φθογγάς τε μόσχων καὶ κυνῶν ὑλάγματα,

  ἃς φᾶσ᾽ Ἐρινῦς ἱέναι μιμήματα.

  Ἡμεῖς δὲ συσταλέντες, ὡς θαμβούμενοι, 295

  σιγῇ καθήμεθ᾽· ὃ δὲ χερὶ σπάσας ξίφος,

  μόσχους ὀρούσας ἐς μέσας λέων ὅπως,

  παίει σιδήρῳ λαγόνας ἐς πλευράς θ᾽ ἱείς,

  δοκῶν Ἐρινῦς θεὰς ἀμύνεσθαι τάδε,

  ὡς αἱματηρὸν πέλαγος ἐξανθεῖν ἁλός. 300

  Κἀν τῷδε πᾶς τις, ὡς ὁρᾷ βουφόρβια

  πίπτοντα καὶ πορθούμεν᾽, ἐξωπλίζετο,

  κόχλους τε φυσῶν συλλέγων τ᾽ ἐγχωρίους·

  πρὸς εὐτραφεῖς γὰρ καὶ νεανίας ξένους

  φαύλους μάχεσθαι βουκόλους ἡγούμεθα. 305

  Πολλοὶ δ᾽ ἐπληρώθημεν ἐν μακρῷ χρόνῳ.

  Πίπτει δὲ μανίας πίτυλον ὁ ξένος μεθείς,

  στάζων ἀφρῷ γένειον· ὡς δ᾽ ἐσείδομεν

  προύργου πεσόντα, πᾶς ἀνὴρ ἔσχεν πόνον

  βάλλων ἀράσσων. Ἅτερος δὲ τοῖν ξένοιν 310

  ἀφρόν τ᾽ ἀπέψη σώματός τ᾽ ἐτημέλει

  πέπλων τε προυκάλυπτεν εὐπήνους ὑφάς,

  καραδοκῶν μὲν τἀπιόντα τραύματα,

  φίλον δὲ θεραπείαισιν ἄνδρ᾽ εὐεργετῶν.

  Ἔμφρων δ᾽ ἀνᾴξας ὁ ξένος πεσήματος 315

  ἔγνω κλύδωνα πολεμίων προσκείμενον

  καὶ τὴν παροῦσαν συμφορὰν αὐτοῖν πέλας,

  ᾤμωξέ θ᾽· ἡμεῖς δ᾽ οὐκ ἀνίεμεν πέτροις

  βάλλοντες, ἄλλος ἄλλοθεν προσκείμενοι.

  Οὗ δὴ τὸ δεινὸν παρακέλευσμ᾽ ἠκούσαμεν· 320

  Πυλάδη, θανούμεθ᾽, ἀλλ᾽ ὅπως θανούμεθα

  κάλλισθ᾽· ἕπου μοι, φάσγανον σπάσας χερί. —

  Ὡς δ᾽ εἴδομεν δίπαλτα πολεμίων ξίφη,

  φυγῇ λεπαίας ἐξεπίμπλαμεν νάπας.

  Ἀλλ᾽, εἰ φύγοι τις, ἅτεροι προσκείμενοι 325

  ἔβαλλον αὐτούς· εἰ δὲ τούσδ᾽ ὠσαίατο,

  αὖθις τὸ νῦν ὑπεῖκον ἤρασσεν πέτροις.

  Ἀλλ᾽ ἦν ἄπιστον· μυρίων γὰρ ἐκ χερῶν

  οὐδεὶς τὰ τῆς θεοῦ θύματ᾽ εὐτύχει βαλών.

  Μόλις δέ νιν τόλμῃ μὲν οὐ χειρούμεθα, 330

  κύκλῳ δὲ περιβαλόντες ἐξεκλέψαμεν

  πέτροισι χειρῶν φάσγαν᾽, ἐς δὲ γῆν γόνυ

  καμάτῳ καθεῖσαν. Πρὸς δ᾽ ἄνακτα τῆσδε γῆς

  κομίζομέν νιν. Ὃ δ᾽ ἐσιδὼν ὅσον τάχος

  ἐς χέρνιβάς τε καὶ σφαγεῖ᾽ ἔπεμπέ σοι. 335

  Ηὔχου δὲ τοιάδ᾽, ὦ νεᾶνί, σοι ξένων

  σφάγια παρεῖναι· κἂν ἀναλίσκῃς ξένους

  τοιούσδε, τὸν σὸν Ἑλλὰς ἀποτείσει φόνον

  δίκας τίνουσα τῆς ἐν Αὐλίδι σφαγῆς.

  Χορός

  Θαυμάστ᾽ ἔλεξας τὸν μανένθ᾽, ὅστις ποτὲ [340]

  Ἕλληνος ἐκ γῆς πόντον ἦλθεν ἄξενον.

  Ἰφιγένεια

  Εἶἑν· σὺ μὲν κόμιζε τοὺς ξένους μολών, [342]

>   τὰ δ᾽ ἐνθάδ᾽ ἡμεῖς ὅσια φροντιούμεθα —

  ὦ καρδία τάλαινα, πρὶν μὲν ἐς ξένους

  γαληνὸς ἦσθα καὶ φιλοικτίρμων ἀεί,

  ἐς θοὑμόφυλον ἀναμετρουμένη δάκρυ,

  Ἕλληνας ἄνδρας ἡνίκ᾽ ἐς χέρας λάβοις.

  Νῦν δ᾽ ἐξ ὀνείρων οἷσιν ἠγριώμεθα,

  δοκοῦσ᾽ Ὀρέστην μηκέθ᾽ ἥλιον βλέπειν,

  δύσνουν με λήψεσθ᾽, οἵτινές ποθ᾽ ἥκετε. 350

  Καὶ τοῦτ᾽ ἄρ᾽ ἦν ἀληθές, ᾐσθόμην, φίλαι·

  οἱ δυστυχεῖς γὰρ τοῖσι δυστυχεστέροις

  αὐτοὶ κακῶς πράξαντες οὐ φρονοῦσιν εὖ.

  Ἀλλ᾽ οὔτε πνεῦμα Διόθεν ἦλθε πώποτε,

  οὐ πορθμίς, ἥτις διὰ πέτρας Συμπληγάδας 355

  Ἑλένην ἀπήγαγ᾽ ἐνθάδ᾽, ἥ μ᾽ ἀπώλεσεν,

  Μενέλεών θ᾽, ἵν᾽ αὐτοὺς ἀντετιμωρησάμην,

  τὴν ἐνθάδ᾽ Αὖλιν ἀντιθεῖσα τῆς ἐκεῖ,

  οὗ μ᾽ ὥστε μόσχον Δαναΐδαι χειρούμενοι

  ἔσφαζον, ἱερεὺς δ᾽ ἦν ὁ γεννήσας πατήρ. 360

  Οἴμοι — κακῶν γὰρ τῶν τότ᾽ οὐκ ἀμνημονῶ —

  ὅσας γενείου χεῖρας ἐξηκόντισα

  γονάτων τε τοῦ τεκόντος, ἐξαρτωμένη,

  λέγουσα τοιάδ᾽· ὦ πάτερ, νυμφεύομαι

  νυμφεύματ᾽ αἰσχρὰ πρὸς σέθεν· μήτηρ δ᾽ ἐμὲ 365

  σέθεν κατακτείνοντος Ἀργεῖαί τε νῦν

  ὑμνοῦσιν ὑμεναίοισιν, αὐλεῖται δὲ πᾶν

  μέλαθρον· ἡμεῖς δ᾽ ὀλλύμεσθα πρὸς σέθεν.

  Ἅιδης Ἀχιλλεὺς ἦν ἄρ᾽, οὐχ ὁ Πηλέως,

  ὅν μοι προσείσας πόσιν, ἐν ἁρμάτων ὄχοις 370

  ἐς αἱματηρὸν γάμον ἐπόρθμευσας δόλῳ.

  Ἐγὼ δὲ λεπτῶν ὄμμα διὰ καλυμμάτων

  ἔχουσ᾽, ἀδελφόν τ᾽ οὐκ ἀνειλόμην χεροῖν,

  — ὃς νῦν ὄλωλεν — οὐ κασιγνήτῃ στόμα

  συνῆψ᾽ ὑπ᾽ αἰδοῦς, ὡς ἰοῦσ᾽ ἐς Πηλέως 375

  μέλαθρα· πολλὰ δ᾽ ἀπεθέμην ἀσπάσματα

  ἐς αὖθις, ὡς ἥξουσ᾽ ἐς Ἄργος αὖ πάλιν.

  Ὦ τλῆμον, εἰ τέθνηκας, ἐξ οἵων καλῶν

  ἔρρεις, Ὀρέστα, καὶ πατρὸς ζηλωμάτων —

  τὰ τῆς θεοῦ δὲ μέμφομαι σοφίσματα, 380

  ἥτις βροτῶν μὲν ἤν τις ἅψηται φόνου,

  ἢ καὶ λοχείας ἢ νεκροῦ θίγῃ χεροῖν,

  βωμῶν ἀπείργει, μυσαρὸν ὡς ἡγουμένη,

  αὐτὴ δὲ θυσίαις ἥδεται βροτοκτόνοις.

  Οὐκ ἔσθ᾽ ὅπως ἔτεκεν ἂν ἡ Διὸς δάμαρ 385

  Λητὼ τοσαύτην ἀμαθίαν. Ἐγὼ μὲν οὖν

  τὰ Ταντάλου θεοῖσιν ἑστιάματα

  ἄπιστα κρίνω, παιδὸς ἡσθῆναι βορᾷ,

  τοὺς δ᾽ ἐνθάδ᾽, αὐτοὺς ὄντας ἀνθρωποκτόνους,

  ἐς τὴν θεὸν τὸ φαῦλον ἀναφέρειν δοκῶ· 390

  οὐδένα γὰρ οἶμαι δαιμόνων εἶναι κακόν.

  Χορός

  Κυάνεαι κυάνεαι [392]

  σύνοδοι θαλάσσας, ἵν᾽ οἶ-

  στρος ὁ πετόμενος Ἀργόθεν ἄ-

  ξενον ἐπ᾽ οἶδμα διεπέρασεν . . . 395

  Ἀσιήτιδα γαῖαν

  Εὐρώπας διαμείψας.

  Τίνες ποτ᾽ ἄρα τὸν εὔυδρον δονακόχλοα 399

  λιπόντες Εὐρώταν ἢ 400

  ῥεύματα σεμνὰ Δίρκας

  ἔβασαν ἔβασαν ἄμεικτον αἶαν, ἔνθα κούρᾳ

  δίᾳ τέγγει

  βωμοὺς καὶ περικίονας 405

  ναοὺς αἷμα βρότειον;

  Ἦ ῥοθίοις εἰλατίνας

  δικρότοισι κώπας ἔπλευ-

  σαν ἐπὶ πόντια κύματα, νά-

  ιον ὄχημα λινοπόροις αὔραις, 410

  φιλόπλουτον ἅμιλλαν

  αὔξοντες μελάθροισιν;

  Φίλα γὰρ ἐλπίς γ᾽, ἐπί τε πήμασιν βροτῶν 410

  ἄπληστος ἀνθρώποις, ὄλ- 415

  βου βάρος οἳ φέρονται

  πλάνητες ἐπ᾽ οἶδμα πόλεις τε βαρβάρους περῶντες,

  κοινᾷ δόξᾳ·

  γνώμα δ᾽ οἷς μὲν ἄκαιρος ὄλ-

  βου, τοῖς δ᾽ ἐς μέσον ἥκει. 420

  Πῶς πέτρας τὰς συνδρομάδας,

  πῶς Φινεϊδᾶν ἀΰ-

  πνους ἀκτὰς ἐπέρασαν

  παρ᾽ ἅλιον

  αἰγιαλὸν ἐπ᾽ Ἀμφιτρί- 425

  τας ῥοθίῳ δραμόντες,

  ὅπου πεντήκοντα κορᾶν

  Νηρῄδων . . . . χοροὶ

  μέλπουσιν ἐγκύκλιοι,

  πλησιστίοισι πνοαῖς 430

  συριζόντων κατὰ πρύμναν

  εὐναίων πηδαλίων

  αὔραις <σὺν> νοτίαις

  ἢ πνεύμασι Ζεφύρου,

  τὰν πολυόρνιθον ἐπ᾽ αἶ- 435

  αν, λευκὰν ἀκτάν, Ἀχιλῆ-

  ος δρόμους καλλισταδίους,

  ἄξεινον κατὰ πόντον;

  Εἴθ᾽ εὐχαῖσιν δεσποσύνοις

  Λήδας Ἑλένα φίλα

  παῖς ἐλθοῦσα τύχοι τὰν 440

  Τρῳάδα λι-

  ποῦσα πόλιν, ἵν᾽ ἀμφὶ χαί-

  τᾳ δρόσον αἱματηρὰν

  ἑλιχθεῖσα λαιμοτόμῳ

  δεσποίνας χειρὶ θάνοι 445

  ποινὰς δοῦσ᾽ ἀντιπάλους.

  Ἁδίσταν δ᾽ ἀγγελίαν

  δεξαίμεσθ᾽, Ἑλλάδος ἐκ γᾶς

  πλωτήρων εἴ τις ἔβα,

  δουλείας ἐμέθεν 450

  δειλαίας παυσίπονος·

  κἀν γὰρ ὀνείροισι συνεί-

  ην δόμοις πόλει τε πατρῴ-

  ᾳ, τερπνῶν ὕπνων ἀπόλαυ-

  σιν, κοινὰν χάριν ὄλβου. 455

  Ἀλλ᾽ οἵδε χέρας δεσμοῖς δίδυμοι

  συνερεισθέντες χωροῦσι, νέον

  πρόσ
φαγμα θεᾶς· σιγᾶτε, φίλαι.

  Τὰ γὰρ Ἑλλήνων ἀκροθίνια δὴ

  ναοῖσι πέλας τάδε βαίνει· 460

  οὐδ᾽ ἀγγελίας ψευδεῖς ἔλακεν

  βουφορβὸς ἀνήρ.

  Ὦ πότνι᾽, εἴ σοι τάδ᾽ ἀρεσκόντως

  πόλις ἥδε τελεῖ, δέξαι θυσίας,

  ἃς ὁ παρ᾽ ἡμῖν νόμος οὐχ ὁσίας 465

  [Ἕλλησι διδοὺς] ἀναφαίνει.

  Ἰφιγένεια

  Εἶἑν· [466]

  τὰ τῆς θεοῦ μὲν πρῶτον ὡς καλῶς ἔχῃ

  φροντιστέον μοι. Μέθετε τῶν ξένων χέρας,

  ὡς ὄντες ἱεροὶ μηκέτ᾽ ὦσι δέσμιοι.

  Ναοῦ δ᾽ ἔσω στείχοντες εὐτρεπίζετε 470

  ἃ χρὴ ᾽πὶ τοῖς παροῦσι καὶ νομίζεται.

  Φεῦ·

  τίς ἆρα μήτηρ ἡ τεκοῦσ᾽ ὑμᾶς ποτε

  πατήρ τ᾽; Ἀδελφή τ᾽, εἰ γεγῶσα τυγχάνει . . .

  Οἵων στερεῖσα διπτύχων νεανιῶν

  ἀνάδελφος ἔσται. — Τὰς τύχας τίς οἶδ᾽ ὅτῳ 475

  τοιαίδ᾽ ἔσονται; Πάντα γὰρ τὰ τῶν θεῶν

  ἐς ἀφανὲς ἕρπει, κοὐδὲν οἶδ᾽ οὐδεὶς κακὸν

  <*>

  ἡ γὰρ τύχη παρήγαγ᾽ ἐς τὸ δυσμαθές.

  Πόθεν ποθ᾽ ἥκετ᾽, ὦ ταλαίπωροι ξένοι;

  Ὡς διὰ μακροῦ μὲν τήνδ᾽ ἐπλεύσατε χθόνα, 480

  μακρὸν δ᾽ ἀπ᾽ οἴκων χρόνον ἔσεσθ᾽ ἀεὶ κάτω.

  Ὀρέστης

  Τί ταῦτ᾽ ὀδύρῃ, κἀπὶ τοῖς μέλλουσι νῷν [483]

  κακοῖσι λυπεῖς, ἥτις εἶ ποτ᾽, ὦ γύναι;

  Οὔτοι νομίζω σοφόν, ὃς ἂν μέλλων κτενεῖν

  οἴκτῳ τὸ δεῖμα τοὐλέθρου νικᾶν θέλῃ. 485

  Οὐχ ὅστις Ἅιδην ἐγγὺς ὄντ᾽ οἰκτίζεται

  σωτηρίας ἄνελπις· ὡς δύ᾽ ἐξ ἑνὸς

  κακὼ συνάπτει, μωρίαν τ᾽ ὀφλισκάνει