Complete Works of Catullus

by Catullus

  emersere freti candenti e gurgite vultus

  aequoreae monstrum Nereides admirantes.

  illa, atque alia, viderunt luce marinas

  mortales oculis nudato corpore Nymphas

  nutricum tenus exstantes e gurgite cano.

  tum Thetidis Peleus incensus fertur amore,

  tum Thetis humanos non despexit hymenaeos,

  tum Thetidi pater ipse iugandum Pelea sensit.

  o nimis optato saeclorum tempore nati

  heroes, salvete, deum genus! o bona matrum

  progenies, salvete iter...

  vos ego saepe, meo vos carmine compellabo.

  teque adeo eximie taedis felicibus aucte,

  Thessaliae columen Peleu, cui Iuppiter ipse,

  ipse suos divum genitor concessit amores;

  tene Thetis tenuit pulcerrima Nereine?

  tene suam Tethys concessit ducere neptem,

  Oceanusque, mari totum qui amplectitur orbem?

  quae simul optatae finito tempore luces

  advenere, domum conventu tota frequentat

  Thessalia, oppletur laetanti regia coetu:

  dona ferunt prae se, declarant gaudia vultu.

  deseritur Cieros, linquunt Pthiotica Tempe

  Crannonisque domos ac moenia Larisaea,

  Pharsalum coeunt, Pharsalia tecta frequentant.

  rura colit nemo, mollescunt colla iuvencis,

  non humilis curvis purgatur vinea rastris,

  non glebam prono convellit vomere taurus,

  non falx attenuat frondatorum arboris umbram,

  squalida desertis rubigo infertur aratris.

  ipsius at sedes, quacumque opulenta recessit

  regia, fulgenti splendent auro atque argento.

  candet ebur soliis, collucent pocula mensae,

  tota domus gaudet regali splendida gaza.

  pulvinar vero divae geniale locatur

  sedibus in mediis, Indo quod dente politum

  tincta tegit roseo conchyli purpura fuco.

  haec vestis priscis hominum variata figuris

  heroum mira virtutes indicat arte.

  namque fluentisono prospectans litore Diae,

  Thesea cedentem celeri cum classe tuetur

  indomitos in corde gerens Ariadna furores,

  necdum etiam sese quae visit visere credit,

  utpote fallaci quae tum primum excita somno

  desertam in sola miseram se cernat harena.

  immemor at iuvenis fugiens pellit vada remis,

  irrita ventosae linquens promissa procellae.

  quem procul ex alga maestis Minois ocellis,

  saxea ut effigies bacchantis, prospicit, eheu,

  prospicit et magnis curarum fluctuat undis,

  non flavo retinens subtilem vertice mitram,

  non contecta levi velatum pectus amictu,

  non tereti strophio lactentis vincta papillas,

  omnia quae toto delapsa e corpore passim

  ipsius ante pedes fluctus salis alludebant.

  sed neque tum mitrae neque tum fluitantis amictus

  illa vicem curans toto ex te pectore, Theseu,

  toto animo, tota pendebat perdita mente.

  misera, assiduis quam luctibus externavit

  spinosas Erycina serens in pectore curas,

  illa tempestate, ferox quo ex tempore Theseus

  egressus curvis e litoribus Piraei

  attigit iniusti regis Gortynia templa.

  nam perhibent olim crudeli peste coactam

  Androgeoneae poenas exsolvere caedis

  electos iuvenes simul et decus innuptarum

  Cecropiam solitam esse dapem dare Minotauro.

  quis angusta malis cum moenia vexarentur,

  ipse suum Theseus pro caris corpus Athenis

  proicere optavit potius quam talia Cretam

  funera Cecropiae nec funera portarentur.

  atque ita nave levi nitens ac lenibus auris

  magnanimum ad Minoa venit sedesque superbas.

  hunc simul ac cupido conspexit lumine virgo

  regia, quam suavis exspirans castus odores

  lectulus in molli complexu matris alebat,

  quales Eurotae praecingunt flumina myrtus

  aurave distinctos educit verna colores,

  non prius ex illo flagrantia declinavit

  lumina, quam cuncto concepit corpore flammam

  funditus atque imis exarsit tota medullis.

  heu misere exagitans immiti corde furores

  sancte puer, curis hominum qui gaudia misces,

  quaeque regis Golgos quaeque Idalium frondosum,

  qualibus incensam iactastis mente puellam

  fluctibus, in flavo saepe hospite suspirantem!

  quantos illa tulit languenti corde timores!

  quanto saepe magis fulgore expalluit auri,

  cum saevum cupiens contra contendere monstrum

  aut mortem appeteret Theseus aut praemia laudis!

  non ingrata tamen frustra munuscula divis

  promittens tacito succepit vota labello.

  nam velut in summo quatientem brachia Tauro

  quercum aut conigeram sudanti cortice pinum

  indomitus turbo contorquens flamine robur,

  eruit (illa procul radicitus exturbata

  prona cadit, late quaevis cumque obuia frangens,)

  sic domito saevum prostravit corpore Theseus

  nequiquam vanis iactantem cornua ventis.

  inde pedem sospes multa cum laude reflexit

  errabunda regens tenui vestigia filo,

  ne labyrintheis e flexibus egredientem

  tecti frustraretur inobservabilis error.

  sed quid ego a primo digressus carmine plura

  commemorem, ut linquens genitoris filia vultum,

  ut consanguineae complexum, ut denique matris,

  quae misera in gnata deperdita laeta

  omnibus his Thesei dulcem praeoptarit amorem:

  aut ut vecta rati spumosa ad litora Diae

  aut ut eam devinctam lumina somno

  liquerit immemori discedens pectore coniunx?

  saepe illam perhibent ardenti corde furentem

  clarisonas imo fudisse e pectore voces,

  ac tum praeruptos tristem conscendere montes,

  unde aciem pelagi vastos protenderet aestus,

  tum tremuli salis adversas procurrere in undas

  mollia nudatae tollentem tegmina surae,

  atque haec extremis maestam dixisse querellis,

  frigidulos udo singultus ore cientem:

  ‘sicine me patriis avectam, perfide, ab aris

  perfide, deserto liquisti in litore, Theseu?

  sicine discedens neglecto numine divum,

  immemor a! devota domum periuria portas?

  nullane res potuit crudelis flectere mentis

  consilium? tibi nulla fuit clementia praesto,

  immite ut nostri vellet miserescere pectus?

  at non haec quondam blanda promissa dedisti

  voce mihi, non haec miserae sperare iubebas,

  sed conubia laeta, sed optatos hymenaeos,

  quae cuncta aereii discerpunt irrita venti.

  nunc iam nulla viro iuranti femina credat,

  nulla viri speret sermones esse fideles;

  quis dum aliquid cupiens animus praegestit apisci,

  nil metuunt iurare, nihil promittere parcunt:

  sed simul ac cupidae mentis satiata libido est,

  dicta nihil metuere, nihil periuria curant.

  certe ego te in medio versantem turbine leti

  eripui, et potius germanum amittere crevi,

  quam tibi fallaci supremo in tempore dessem.

  pro quo dilaceranda feris dabor alitibusque

  praeda, neque iniacta tumulabor mortua terra.

  quaenam te genuit sola sub rupe leaena,

  quod mare conceptum spumantibus exspuit undis,

  quae Syrtis, quae Scylla rapax, quae vasta Carybdis,

  talia qui reddis pro dulci praemia vita?r />
  si tibi non cordi fuerant conubia nostra,

  saeva quod horrebas prisci praecepta parentis,

  attamen in vestras potuisti ducere sedes,

  quae tibi iucundo famularer serva labore,

  candida permulcens liquidis vestigia lymphis,

  purpureave tuum consternens veste cubile.

  sed quid ego ignaris nequiquam conquerar auris,

  externata malo, quae nullis sensibus auctae

  nec missas audire queunt nec reddere voces?

  ille autem prope iam mediis versatur in undis,

  nec quisquam apparet vacua mortalis in alga.

  sic nimis insultans extremo tempore saeva

  fors etiam nostris invidit questibus auris.

  Iuppiter omnipotens, utinam ne tempore primo

  Gnosia Cecropiae tetigissent litora puppes,

  indomito nec dira ferens stipendia tauro

  perfidus in Cretam religasset navita funem,

  nec malus hic celans dulci crudelia forma

  consilia in nostris requiesset sedibus hospes!

  nam quo me referam? quali spe perdita nitor?

  Idaeosne petam montes? at gurgite lato

  discernens ponti truculentum dividit aequor.

  an patris auxilium sperem? quemne ipsa reliqui

  respersum iuvenem fraterna caede secuta?

  coniugis an fido consoler memet amore?

  quine fugit lentos incuruans gurgite remos?

  praeterea nullo colitur sola insula tecto,

  nec patet egressus pelagi cingentibus undis.

  nulla fugae ratio, nulla spes: omnia muta,

  omnia sunt deserta, ostentant omnia letum.

  non tamen ante mihi languescent lumina morte,

  nec prius a fesso secedent corpore sensus,

  quam iustam a divis exposcam prodita multam

  caelestumque fidem postrema comprecer hora.

  quare facta virum multantes vindice poena

  Eumenides, quibus anguino redimita capillo

  frons exspirantis praeportat pectoris iras,

  huc huc adventate, meas audite querellas,

  quas ego, vae misera, extremis proferre medullis

  cogor inops, ardens, amenti caeca furore.

  quae quoniam verae nascuntur pectore ab imo,

  vos nolite pati nostrum vanescere luctum,

  sed quali solam Theseus me mente reliquit,

  tali mente, deae, funestet seque suosque.’

  has postquam maesto profudit pectore voces,

  supplicium saevis ecens anxia factis,

  annuit invicto caelestum numine rector;

  quo motu tellus atque horrida contremuerunt

  aequora concussitque micantia sidera mundus.

  ipse autem caeca mentem caligine Theseus

  consitus oblito dimisit pectore cuncta,

  quae mandata prius constanti mente tenebat,

  dulcia nec maesto sustollens signa parenti

  sospitem Erechtheum se ostendit visere portum.

  namque ferunt olim, classi cum moenia divae

  linquentem gnatum ventis concrederet Aegeus,

  talia complexum iuveni mandata dedisse:

  ‘gnate mihi longa iucundior unice vita,

  gnate, ego quem in dubios cogor dimittere casus,

  reddite in extrema nuper mihi fine senectae,

  quandoquidem fortuna mea ac tua feruida virtus

  eripit invito mihi te, cui languida nondum

  lumina sunt gnati cara saturata figura,

  non ego te gaudens laetanti pectore mittam,

  nec te ferre sinam fortunae signa secundae,

  sed primum multas expromam mente querellas,

  canitiem terra atque infuso puluere foedans,

  inde infecta vago suspendam lintea malo,

  nostros ut luctus nostraeque incendia mentis

  carbasus obscurata dicet ferrugine Hibera.

  quod tibi si sancti concesserit incola Itoni,

  quae nostrum genus ac sedes defendere Erecthei

  annuit, ut tauri respergas sanguine dextram,

  tum vero facito ut memori tibi condita corde

  haec vigeant mandata, nec ulla oblitteret aetas;

  ut simul ac nostros invisent lumina collis,

  funestam antennae deponant undique vestem,

  candidaque intorti sustollant vela rudentes,

  quam primum cernens ut laeta gaudia mente

  agnoscam, cum te reducem aetas prospera sistet.’

  haec mandata prius constanti mente tenentem

  Thesea ceu pulsae ventorum flamine nubes

  aereum nivei montis liquere cacumen.

  at pater, ut summa prospectum ex arce petebat,

  anxia in assiduos absumens lumina fletus,

  cum primum infecti conspexit lintea veli,

  praecipitem sese scopulorum e vertice iecit,

  amissum credens immiti Thesea fato.

  sic funesta domus ingressus tecta paterna

  morte ferox Theseus, qualem Minoidi luctum

  obtulerat mente immemori, talem ipse recepit.

  quae tum prospectans cedentem maesta carinam

  multiplices animo voluebat saucia curas.

  at parte ex alia florens volitabat Iacchus

  cum thiaso Satyrorum et Nysigenis Silenis,

  te quaerens, Ariadna, tuoque incensus amore.

  * * * * * * * *

  quae tum alacres passim lymphata mente furebant

  euhoe bacchantes, euhoe capita inflectentes.

  harum pars tecta quatiebant cuspide thyrsos,

  pars e divolso iactabant membra iuvenco,

  pars sese tortis serpentibus incingebant,

  pars obscura cavis celebrabant orgia cistis,

  orgia quae frustra cupiunt audire profani;

  plangebant aliae proceris tympana palmis,

  aut tereti tenuis tinnitus aere ciebant;

  multis raucisonos efflabant cornua bombos

  barbaraque horribili stridebat tibia cantu.

  talibus amplifice vestis decorata figuris

  pulvinar complexa suo velabat amictu.

  quae postquam cupide spectando Thessala pubes

  expleta est, sanctis coepit decedere divis.

  hic, qualis flatu placidum mare matutino

  horrificans Zephyrus procliuas incitat undas,

  Aurora exoriente vagi sub limina Solis,

  quae tarde primum clementi flamine pulsae

  procedunt leviterque sonant plangore cachinni,

  post vento crescente magis magis increbescunt,

  purpureaque procul nantes ab luce refulgent:

  sic tum vestibuli linquentes regia tecta

  ad se quisque vago passim pede discedebant.

  quorum post abitum princeps e vertice Pelei

  advenit Chiron portans siluestria dona:

  nam quoscumque ferunt campi, quos Thessala magnis

  montibus ora creat, quos propter fluminis undas

  aura parit flores tepidi fecunda Favoni,

  hos indistinctis plexos tulit ipse corollis,

  quo permulsa domus iucundo risit odore.

  confestim Penios adest, viridantia Tempe,

  Tempe, quae silvae cingunt super impendentes,

  Minosim linquens doris celebranda choreis,

  non vacuos: namque ille tulit radicitus altas

  fagos ac recto proceras stipite laurus,

  non sine nutanti platano lentaque sorore

  flammati Phaethontis et aerea cupressu.

  haec circum sedes late contexta locavit,

  vestibulum ut molli velatum fronde vireret.

  post hunc consequitur sollerti corde Prometheus,

  extenuata gerens veteris vestigia poenae,

  quam quondam silici restrictus membra catena

  persolvit pendens e verticibus praeruptis.

  inde pater divum sancta cum coniuge natisque

  advenit caelo, te solum, Phoebe, relinquens

  unigenamque simul cultricem montibus Idri:

&n
bsp; Pelea nam tecum pariter soror aspernata est,

  nec Thetidis taedas voluit celebrare iugales.

  qui postquam niveis flexerunt sedibus artus

  large multiplici constructae sunt dape mensae,

  cum interea infirmo quatientes corpora motu

  veridicos Parcae coeperunt edere cantus.

  his corpus tremulum complectens undique vestis

  candida purpurea talos incinxerat ora,

  at roseae niveo residebant vertice vittae,

  aeternumque manus carpebant rite laborem.

  laeva colum molli lana retinebat amictum,

  dextera tum leviter deducens fila supinis

  formabat digitis, tum prono in pollice torquens

  libratum tereti versabat turbine fusum,

  atque ita decerpens aequabat semper opus dens,

  laneaque aridulis haerebant morsa labellis,

  quae prius in levi fuerant exstantia filo:

  ante pedes autem candentis mollia lanae

  vellera virgati custodibant calathisci.

  haec tum clarisona pellentes vellera voce

  talia divino fuderunt carmine fata,

  carmine, perfidiae quod post nulla arguet aetas.

  o decus eximium magnis virtutibus augens,

  Emathiae tutamen, Opis carissime nato,

  accipe, quod laeta tibi pandunt luce sorores,

  veridicum oraclum: sed vos, quae fata sequuntur,

  currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

  adveniet tibi iam portans optata maritis

  Hesperus, adveniet fausto cum sidere coniunx,

  quae tibi flexanimo mentem perfundat amore,

  languidulosque paret tecum coniungere somnos,

  levia substernens robusto bracchia collo.

  currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

  nulla domus tales umquam contexit amores,

  nullus amor tali coniunxit foedere amantes,

  qualis adest Thetidi, qualis concordia Peleo.

  currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

  nascetur vobis expers terroris Achilles,

  hostibus haud tergo, sed forti pectore notus,

  qui persaepe vago victor certamine cursus

  flammea praevertet celeris vestigia cervae.

  currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

  non illi quisquam bello se conferet heros,

  cum Phrygii Teucro manabunt sanguine

  Troicaque obsidens longinquo moenia bello,

  periuri Pelopis vastabit tertius heres.

  currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

  illius egregias virtutes claraque facta

  saepe fatebuntur gnatorum in funere matres,

  cum incultum cano solvent a vertice crinem,

  putridaque infirmis variabunt pectora palmis.

  currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

  namque velut densas praecerpens messor aristas

  sole sub ardenti flaventia demetit arua,

  Troiugenum infesto prosternet corpora ferro.