Complete Works of Catullus

by Catullus

  currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

  testis erit magnis virtutibus unda Scamandri,

  quae passim rapido diffunditur Hellesponto,

  cuius iter caesis angustans corporum acervis

  alta tepefaciet permixta flumina caede.

  currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

  denique testis erit morti quoque reddita praeda,

  cum teres excelso coaceruatum aggere bustum

  excipiet niveos perculsae virginis artus.

  currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

  nam simul ac fessis dederit fors copiam Achivis

  urbis Dardaniae Neptunia solvere vincla,

  alta Polyxenia madefient caede sepulcra;

  quae, velut ancipiti succumbens victima ferro,

  proiciet truncum summisso poplite corpus.

  currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

  quare agite optatos animi coniungite amores.

  accipiat coniunx felici foedere divam,

  dedatur cupido iam dudum nupta marito.

  currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

  non illam nutrix orienti luce revisens

  hesterno collum poterit circumdare filo,

  anxia nec mater discordis maesta puellae

  secubitu caros mittet sperare nepotes.

  currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

  talia praefantes quondam felicia Pelei

  carmina divino cecinerunt pectore Parcae.

  praesentes namque ante domos invisere castas

  heroum, et sese mortali ostendere coetu,

  caelicolae nondum spreta pietate solebant.

  saepe pater divum templo in fulgente revisens,

  annua cum festis venissent sacra diebus,

  conspexit terra centum procumbere tauros.

  saepe vagus Liber Parnasi vertice summo

  Thyiadas effusis euantis crinibus egit,

  cum Delphi tota certatim ex urbe ruentes

  acciperent laeti divum fumantibus aris.

  saepe in letifero belli certamine Mavors

  aut rapidi Tritonis era aut Amarunsia virgo

  armatas hominum est praesens hortata catervas.

  sed postquam tellus scelere est imbuta nefando

  iustitiamque omnes cupida de mente fugarunt,

  perfudere manus fraterno sanguine fratres,

  destitit extinctos gnatus lugere parentes,

  optavit genitor primaevi funera nati,

  liber ut innuptae poteretur flore novercae,

  ignaro mater substernens se impia nato

  impia non verita est divos scelerare penates.

  omnia fanda nefanda malo permixta furore

  iustificam nobis mentem avertere deorum.

  quare nec talis dignantur visere coetus,

  nec se contingi patiuntur lumine claro.

  LXV. ad Ortalum

  Etsi me assiduo confectum cura dolore

  sevocat a doctis, Ortale, virginibus,

  nec potis est dulcis Musarum expromere fetus

  mens animi, tantis fluctuat ipsa malis —

  namque mei nuper Lethaeo in gurgite fratris

  pallidulum manans alluit unda pedem,

  Troia Rhoeteo quem subter litore tellus

  ereptum nostris obterit ex oculis.

  * * * * * * * *

  numquam ego te, vita frater amabilior,

  aspiciam posthac? at certe semper amabo,

  semper maesta tua carmina morte canam,

  qualia sub densis ramorum concinit umbris

  Daulias, absumpti fata gemens Ityli —

  sed tamen in tantis maeroribus, Ortale, mitto

  haec expressa tibi carmina Battiadae,

  ne tua dicta vagis nequiquam credita ventis

  effluxisse meo forte putes animo,

  ut missum sponsi furtivo munere malum

  procurrit casto virginis e gremio,

  quod miserae oblitae molli sub veste locatum,

  dum adventu matris prosilit, excutitur,

  atque illud prono praeceps agitur decursu,

  huic manat tristi conscius ore rubor.

  LXVI.

  Omnia qui magni dispexit lumina mundi,

  qui stellarum ortus comperit atque obitus,

  flammeus ut rapidi solis nitor obscuretur,

  ut cedant certis sidera temporibus,

  ut Triviam furtim sub Latmia saxa relegans

  dulcis amor gyro devocet aereo:

  idem me ille Conon caelesti in limine vidit

  e Beroniceo vertice caesariem

  fulgentem clare, quam multis illa dearum

  levia protendens brachia pollicita est,

  qua rex tempestate novo auctus hymenaeo

  vastatum finis iuerat Assyrios,

  dulcia nocturnae portans vestigia rixae,

  quam de virgineis gesserat exuviis.

  estne novis nuptis odio Venus? anne parentum

  frustrantur falsis gaudia lacrimulis,

  ubertim thalami quas intra limina fundunt?

  non, ita me divi, vera gemunt, iuerint.

  id mea me multis docuit regina querellis

  invisente novo proelia torva viro.

  et tu non orbum luxti deserta cubile,

  sed fratris cari flebile discidium?

  quam penitus maestas exedit cura medullas!

  ut tibi tunc toto pectore sollicitae

  sensibus ereptis mens excidit! at ego certe

  cognoram a parva virgine magnanimam.

  anne bonum oblita es facinus, quo regium adepta es

  coniugium, quod non fortior ausit alis?

  sed tum maesta virum mittens quae verba locuta est!

  Iuppiter, ut tristi lumina saepe manu!

  quis te mutavit tantus deus? an quod amantes

  non longe a caro corpore abesse volunt?

  atque ibi me cunctis pro dulci coniuge divis

  non sine taurino sanguine pollicita es,

  si reditum tetulisset. is haut in tempore longo

  captam Asiam Aegypti finibus addiderat.

  quis ego pro factis caelesti reddita coetu

  pristina vota novo munere dissolvo.

  invita, o regina, tuo de vertice cessi,

  invita: adiuro teque tuumque caput,

  digna ferat quod si quis inaniter adiurarit:

  sed qui se ferro postulet esse parem?

  ille quoque eversus mons est, quem maximum in oris

  progenies Thiae clara supervehitur,

  cum Medi peperere novum mare, cumque iuventus

  per medium classi barbara navit Athon.

  quid facient crines, cum ferro talia cedant?

  Iuppiter, ut Chalybon omne genus pereat,

  et qui principio sub terra quaerere venas

  institit ac ferri stringere duritiem!

  abiunctae paulo ante comae mea fata sorores

  lugebant, cum se Memnonis Aethiopis

  unigena impellens nutantibus aera pennis

  obtulit Arsinoes Locridis ales equos,

  isque per aetherias me tollens avolat umbras

  et Veneris casto collocat in gremio.

  ipsa suum Zephyritis eo famulum legarat

  Graiia Canopitis incola litoribus.

  hi dii ven ibi vario ne solum in lumine caeli

  ex Ariadnaeis aurea temporibus

  fixa corona foret, sed nos quoque fulgeremus

  deuotae flavi verticis exuviae,

  vuidulam a fluctu cedentem ad templa deum me

  sidus in antiquis diva novum posuit.

  Virginis et saevi contingens namque Leonis

  lumina, Callisto iuncta Lycaoniae,

  vertor in occasum, tardum dux ante Booten,

  qui vix sero alto mergitur Oceano.

  sed quamquam me nocte premunt vestigia divum,

  lux autem canae Tethyi restituit

  (pace tua fari hic liceat, Ramnusia virgo,

  namque ego non ullo vera timore tegam,

  nec si me infestis discerpent sidera dictis,


  condita quin veri pectoris evoluam),

  non his tam laetor rebus, quam me afore semper,

  afore me a dominae vertice discrucior,

  quicum ego, dum virgo quondam fuit omnibus expers

  unguentis, una milia multa bibi.

  nunc vos, optato quas iunxit lumine taeda,

  non prius unanimis corpora coniugibus

  tradite nudantes reiecta veste papillas,

  quam iucunda mihi munera libet onyx,

  vester onyx, casto colitis quae iura cubili.

  sed quae se impuro dedit adulterio,

  illius a mala dona levis bibat irrita pulvis:

  namque ego ab indignis praemia nulla peto.

  sed magis, o nuptae, semper concordia vestras,

  semper amor sedes incolat assiduus.

  tu vero, regina, tuens cum sidera divam

  placabis festis luminibus Venerem,

  unguinis expertem non siris esse tuam me,

  sed potius largis affice muneribus.

  sidera corruerint utinam! coma regia fiam,

  proximus Hydrochoi fulgeret Oarion!

  LXVII. de ianua moechae cuiusdam

  O dulci iucunda virgo, iucunda parenti,

  salve, teque bona Iuppiter auctet ope,

  ianua, quam Balbo dicunt servisse benigne

  olim, cum sedes ipse senex tenuit,

  quamque ferunt rursus gnato servisse maligne,

  postquam es porrecto facta marita sene.

  dic agedum nobis, quare mutata feraris

  in dominum veterem deseruisse fidem.

  ‘Non (ita Caecilio placeam, cui tradita nunc sum)

  culpa mea est, quamquam dicitur esse mea,

  nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam:

  verum istius populi ianua qui te facit,

  qui quacumque aliquid reperitur non bene factum

  ad me omnes clamant: ianua, culpa tua est.’

  Non istuc satis est uno te dicere verbo.

  sed facere ut quivis sentiat et videat.

  ‘Qui possum? nemo quaerit nec scire laborat?’

  Nos volumus: nobis dicere ne dubita.

  ‘Primum igitur, virgo quod fertur tradita nobis,

  falsum est. non illam vir prior attigerit,

  languidior tenera cui pendens sicula beta.

  numquam se mediam sustulit ad tunicam;

  sed pater illius gnati violasse cubile

  dicitur et miseram conscelerasse domum,

  sive quod impia mens caeco flagrabat amore,

  seu quod iners sterili semine natus erat,

  ut quaerendum unde foret nervosius illud,

  quod posset zonam solvere virgineam.’

  Egregium narras mira pietate parentem.

  qui ipse sui gnati minxerit in gremium.

  Atqui non solum hoc dicit se cognitum habere

  Brixia Cycneae supposita speculae,

  flavus quam molli praecurrit flumine Mella,

  Brixia Veronae mater amata meae,

  sed de Postumio et Corneli narrat amore,

  cum quibus illa malum fecit adulterium.

  dixerit hic aliquis: quid? tu istaec, ianua, nosti,

  cui numquam domini limine abesse licet,

  nec populum auscultare, sed hic suffixa tigillo

  tantum operire soles aut aperire domum?

  saepe illam audivi furtiva voce loquentem

  solam cum ancillis haec sua flagitia,

  nomine dicentem quos diximus, utpote quae mi

  speraret nec linguam esse nec auriculam.

  praeterea addebat quendam, quem dicere nolo

  nomine, ne tollat rubra supercilia.

  longus homo est, magnas cui lites intulit olim

  falsum mendaci ventre puerperium.’

  LXVIII. ad Mallium

  Quod mihi fortuna casuque oppressus acerbo

  conscriptum hoc lacrimis mittis epistolium,

  naufragum ut eiectum spumantibus aequoris undis

  sublevem et a mortis limine restituam,

  quem neque sancta Venus molli requiescere somno

  desertum in lecto caelibe perpetitur,

  nec veterum dulci scriptorum carmine Musae

  oblectant, cum mens anxia pervigilat:

  id gratum est mihi, me quoniam tibi dicis amicum,

  muneraque et Musarum hinc petis et Veneris.

  sed tibi ne mea sint ignota incommoda, Mani,

  neu me odisse putes hospitis officium,

  accipe, quis merser fortunae fluctibus ipse,

  ne amplius a misero dona beata petas.

  tempore quo primum vestis mihi tradita pura est,

  iucundum cum aetas florida ver ageret,

  multa satis lusi: non est dea nescia nostri,

  quae dulcem curis miscet amaritiem.

  sed totum hoc studium luctu fraterna mihi mors

  abstulit. o misero frater adempte mihi,

  tu mea tu moriens fregisti commoda, frater,

  tecum una tota est nostra sepulta domus,

  omnia tecum una perierunt gaudia nostra,

  quae tuus in vita dulcis alebat amor.

  cuius ego interitu tota de mente fugavi

  haec studia atque omnes delicias animi.

  quare, quod scribis Veronae turpe Catullo

  esse, quod hic quisquis de meliore nota

  frigida deserto tepefactet membra cubili,

  id, Mani, non est turpe, magis miserum est.

  ignosces igitur si, quae mihi luctus ademit,

  haec tibi non tribuo munera, cum nequeo.

  nam, quod scriptorum non magna est copia apud me,

  hoc fit, quod Romae vivimus: illa domus,

  illa mihi sedes, illic mea carpitur aetas;

  huc una ex multis capsula me sequitur.

  quod cum ita sit, nolim statuas nos mente maligna

  id facere aut animo non satis ingenuo,

  quod tibi non utriusque petenti copia posta est:

  ultro ego deferrem, copia siqua foret.

  Non possum reticere, deae, qua me Allius in re

  iuuerit aut quantis iuverit officiis,

  ne fugiens saeclis obliviscentibus aetas

  illius hoc caeca nocte tegat studium:

  sed dicam vobis, vos porro dicite multis

  milibus et facite haec carta loquatur anus.

  * * * * * * * *

  notescatque magis mortuus atque magis,

  nec tenuem texens sublimis aranea telam

  in deserto Alli nomine opus faciat.

  nam, mihi quam dederit duplex Amathusia curam,

  scitis, et in quo me torruerit genere,

  cum tantum arderem quantum Trinacria rupes

  lymphaque in Oetaeis Malia Thermopylis,

  maesta neque assiduo tabescere lumina fletu

  cessarent. tristique imbre madere genae.

  qualis in aerii perlucens vertice montis

  riuus muscoso prosilit e lapide,

  qui cum de prona praeceps est valle volutus,

  per medium densi transit iter populi,

  dulce viatori lasso in sudore levamen,

  cum gravis exustos aestus hiulcat agros:

  hic, velut in nigro iactatis turbine nautis

  lenius aspirans aura secunda venit

  iam prece Pollucis, iam Castoris implorata,

  tale fuit nobis Allius auxilium.

  is clausum lato patefecit limite campum,

  isque domum nobis isque dedit dominae,

  ad quam communes exerceremus amores.

  quo mea se molli candida diva pede

  intulit et trito fulgentem in limine plantam

  innixa arguta constituit solea,

  coniugis ut quondam flagrans advenit amore

  Protesilaeam Laodamia domum

  inceptam frustra, nondum cum sanguine sacro

  hostia caelestis pacificasset eros.

  nil mihi tam valde placeat, Ramnusia virgo,

  quod temere invitis suscipiatur eris.

  quam ieiuna pium desiderat ara cruorem,
>
  docta est amisso Laudamia viro,

  coniugis ante coacta novi dimittere collum,

  quam veniens una atque altera rursus hiems

  noctibus in longis avidum saturasset amorem,

  posset ut abrupto vivere coniugio,

  quod scibant Parcae non longo tempore abesse,

  si miles muros isset ad Iliacos.

  nam tum Helenae raptu primores Argiuorum

  coeperat ad sese Troia ciere viros,

  Troia (nefas!) commune sepulcrum Asiae Europaeque,

  Troia virum et virtutum omnium acerba cinis,

  quaene etiam nostro letum miserabile fratri

  attulit. ei misero frater adempte mihi

  ei misero fratri iucundum lumen ademptum,

  tecum una tota est nostra sepulta domus,

  omnia tecum una perierunt gaudia nostra,

  quae tuus in vita dulcis alebat amor.

  quem nunc tam longe non inter nota sepulcra

  nec prope cognatos compositum cineres,

  sed Troia obscena, Troia infelice sepultum

  detinet extremo terra aliena solo.

  ad quam tum properans fertur undique pubes

  Graecae penetralis deseruisse focos,

  ne Paris abducta gavisus libera moecha

  otia pacato degeret in thalamo.

  quo tibi tum casu, pulcerrima Laudamia,

  ereptum est vita dulcius atque anima

  coniugium: tanto te absorbens vertice amoris

  aestus in abruptum detulerat barathrum,

  quale ferunt Grai Pheneum prope Cylleneum

  siccare emulsa pingue palude solum,

  quod quondam caesis montis fodisse medullis

  audit falsiparens Amphitryoniades,

  tempore quo certa Stymphalia monstra sagitta

  perculit imperio deterioris eri,

  pluribus ut caeli tereretur ianua divis,

  Hebe nec longa virginitate foret.

  sed tuus altus amor barathro fuit altior illo,

  qui tamen indomitam ferre iugum docuit.

  nam nec tam carum confecto aetate parenti

  una caput seri nata nepotis alit,

  qui cum divitiis vix tandem iuventus avitis

  nomen testatas intulit in tabulas,

  impia derisi gentilis gaudia tollens,

  suscitat a cano volturium capiti:

  nec tantum niveo gavisa est ulla columbo

  compar, quae multo dicitur improbius

  oscula mordenti semper decerpere rostro,

  quam quae praecipve multivola est mulier.

  sed tu horum magnos vicisti sola furores,

  ut semel es flavo conciliata viro.

  aut nihil aut paulum cui tum concedere digna

  lux mea se nostrum contulit in gremium,

  quam circumcursans hinc illinc saepe Cupido

  fulgebat crocina candidus in tunica.

  quae tamen etsi uno non est contenta Catullo,