Collected Fragments of Ennius

Page 24

by Quintus Ennius

qui alteri exitium parat, 176 eum scire oportet sibi paratum pestem ut participet parem.

Abducet Patricoles credo ut conlocet in cubili ut vulnus obliget; si quidem homo esset, sed nihil vidi minus. Quaerit enim quid actum sit —

Patricoles

Eloquere eloquere, res Argivum proelio ut se sustinet.

Eurypylus

Non potest ecfari tantum dictis quantum factis suppetit.

Patricoles

Laberis; quiesce

Eurypylus

Et volnus alliga. 180

Etiam si Eurypylus posset, non posset Aesopus —

Eurypylus

Ubi fortuna Hectoris nostram acrem aciem inclinatam ,

et cetera explicat in dolore.

Cp. Cic, Orat., 46, 155.

182

XII, 49 s.; XIII, 123 (Nept. loqu.); XII, 35 s.; 127 s. al.

Festus, 234, 19: ‘Obsidionem’ potius dicendum esse quam obsidium adiuvat nos testimonio suo Ennius... item alio loco —

Hector qui haud cessat obsidionem obducere,

183

XII, 445 s.; XIII, 90 s.; 123–4 (Nept. loqu.).

Cicero, Orat., 48, 160: ‘Burrum’ semper Ennius, numquam ‘Pyrrhum’ —

vi patefecerunt Bruges...

non ‘Phryges’; ipsius antiqui declarant libri.

XII–XIII; XVI, 40 s., 276 s., 490–4.

Hyginus, Fab. 106: Quod cum Argivi ab Hectore fugarentur, Achilles obiurgatus a Patroclo arma sua ei tradidit quibus ille Troianos fugavit aestimantes Achillem esse, Sarpedonemque Iovis et Europae filium occidit.

184–6

XVI, 145 s.

Nonius, 407, 24: ‘Tenacia’ est perseverantia et duritia... —

Patricoles

... due et quadrupedum iugo; invitum doma infrena et iunge valida ...... quorum tenacia infrenari minis,

187–8

XVI, 233 s.

Nonius, 111, 7: ‘Fuam,’ sim vel fiam... —

Achilles?

at ego omnipotens ted exposco ut hoc consilium Achivis auxilio fuat.

valida quorum tenacia infrenari minis Non.; locus desperatus; cf. Linds., ed. Non. supplevi et fragm. septenar. constituo Hyginus, Fab., 106: Postea ipse Patroclus ab Hectore interficitur armaque ei sunt detracta.

189

XVI, 818 s.

? XVI, 777; cp. XVII, 685 s.; XVIII, 2.

Diomedes, ap. G.L., I, 345, 3 Κ: ‘Halare’ et ‘halitare.’ Ennius in Lytris —

Antilochus

sublime iter quadrupedantes flammam halitantes

190

XVI, 856 (vel XXIII, 74; vel XXII, 482).

Nonius, 222, 25: ‘Specus’ genere masculino... —

inferum vastos specus

XVIII, 112 s.; XIX, 35, 65,140 s.; 245–265; XVIII, 614 s.

Hyginus, Fab., 106: Patroclo omisso Achilles cum Agamemnone redit in gratiam Briseidamque ei reddidit. Turn contra Hectorem cum inermis prodisset, Thetis mater a Vulcano arma ei impetravit quae Nereides per mare attulerunt.

191

XVIII, 188, 192; Aesch., Myrmid., fr. 140.

Nonius, 469, 25: ‘Cunctant’ pro ‘cunctantur’... —

Achilles?

qui cupiant dare arma Achilli ut ipsei cunctent

192

XIX, 364 s.; 372, 387.

Festus, 370, 21: ‘Redhostire’ referre gratiam... —

Achilles?

Quae mea comminus machaera atque hasta hostibitis manu,

193

XXII, 131 s.; 395 s.

Hyginus, Fab., 106: Quibus armis ille Hectorem occidit astrictumque ad currum traxit circa muros Troianorum.

Nonius, 510, 32: ‘Saeviter’ pro saeve... (511, 11) —

Nuntius?

Saeviter fortunam ferro cernunt de victoria.

194–5

XX, 441 s., al.

Nonius, 518, 3: ‘Derepente’... —

Nuntius?

Ecce autem caligo oborta est, omnem prospectum abstulit; derepente contulit sese: in pedes.

post abstulit lacun. stat. Ribb. abstulit. derepente coni. V. 196

XX, 455 s., 493 s.

Nonius, 504, 30: ‘Sonit’ pro sonat... —

Nuntius?

Aes sonit franguntur hastae terra sudat sanguine.

197

XXI, 15–16; 218–220, 234 s.

Nonius, 467, 31: ‘Vagas’ pro vagaris... —

Nuntius?

Constitit credo Scamander, arbores vento vacant.

XXII, 416 s.; XXIV, 136 s., 440 s.

Hyginus, Fab., 106: Quem sepeliendum cum patri nollet dare, Priamus Iovis iussu duce Mercurio in castra Danaorum venit.

198

XXIV, 488 ff. (486 Achill. alloqu.), 503, 680.

Nonius, 472, 21: ‘Commiserescimus’... —

Priamus

Per vos et vostrum imperium et fidem, Myrmidonum vigiles, conmiserescite!

199

XXIV, 483; 51

Varro, L.L., VII, 12: ‘Tueri’ duo significat, unum ab aspectu... unde est Enni illud —

Achilles?

tueor te senex? Pro Iuppiter!

Cp. Donat., in Ter., Adelph., I, 2, 31.

Hyginus, Fab., 106: (Priamus)... filii corpus auro repensum accepit; quem sepulturae tradidit.

200–1

XXIV, 596 s., 786 s.

Nonius, 399, 8: ‘Spernere’ rursum segregare... —

Priamus

Melius est virtute ius, nam saepe virtutem mali nanciscuntur; ius atque aecum se a malis spernit procul.

Cf. Aesch., fr. 259 N.

Hecuba

Eurip., Hec, 3: Πολύδωρος ‘Εκάβης παῖς γεγὼς τῆς Κισσέως.

Servius, ad Aen., VII, 320: Cisseis. Regina Hecuba secundum Euripidem quem Ennius Pacuvius et Vergilius sequuntur.

202

Hec., 26–27: καὶ κτανὼν ἐς οἶδμ᾿ ἁλὸς | μετῆχ᾿ ἵν᾿ αὐτὸς χρυσὸν ἐν δόμοις ἔχῃ | (vel 28 ἄλλοτ’ ἐν πόντου σάλῳ, cp. 701 πόντου νιν ἐξήνεγκε πελάγιος κλύδων).

Nonius, 223, 24: ‘Salum’ neutri generis... Masculini Ennius Hecuba —

Polydori Umbra

undantem salum

203

Hec., 68: ὦ στεροπὰ Διὸς, ὦ σκοτία νύξ.

Varro, L.L., VII, 6: In caelo templum dicitur ut in Hecuba —

Hecuba

Ο magna templa caelitum conmixta stellis splendidis,

204–5

Hec, 166–169: ὦ κάκ᾿ ἐνεγκοῦσαι | Τρῳάδες, ὦ κάκ᾿ ἐνεγκοῦσαι | πήματ᾿ ἀπολέσατ᾿ ὠλέσατ᾿· οὐκέτι μοι βίος | ἀγαστὸς ἐν φάει.

Nonius, 474, 32: ‘Miserete’... —

Hecuba

Miserete anuis date ferrum qui me anima privem.

206–8

Gellius, XI, 4, 1: Euripidis versus sunt in Hecuba (293–5), verbis sententia brevitate insignes inlustresque. Hecuba est ad Ulixen dicens.

τόδ᾿ ἀξίωμα κἂν κακῶς λέγῃς τὸ σὸν πείσει· λόγος γὰρ ἔκ τ᾿ ἀδοξούντων ἰὼν κἀκ τῶν δοκούντων αὑτὸς οὐ ταὐτὸν σθένει.

Hos versus Quintus Ennius cum eam tragoediam verteret non sane incommode aemulatus est. Versus totidem Enniani hi sunt —

Hecuba

Haec tu etsi perverse dices facile Achivos flexeris, namque opulenti quom loquuntur pariter atque ignobiles, eadem dicta eademque oratio aequa non aeque valet.

209

Hec., 438:? oἴ ᾿γώ· προλείπω· λύεται δέ μου μέλη. | ὦ θύγατερ, ἅψαι μητρός, ἔκτεινον χέρα, | δός· μὴ λίπῃς μ᾿ ἄπαιδ᾿· ἀπωλόμην, φίλαι.

Nonius, 224, 6: ‘Sanguis’ masculino genere... neutro Ennius Hecuba —

Hecuba Heu me mi
seram interii; pergunt lavere sanguen sanguine!

Cp. Non., 466, 27; 504, 6.

210–11

Hec, 497–8:

φεῦ φεῦ γέρων μέν εἰμ᾿, ὅμως δέ μοι θανεῖν εἴη πρὶν αἰσχρᾷ περιπεσεῖν τύχῃ τινί

Troad., 415: καὶ πένης μέν εἰμ᾿ ἐγώ.

Nonius, 494, 3: ‘Pauperies’ pro paupertate... —

Talthybius Senex sum; utinam mortem obpetam prius quam evenat quod in pauperie mea senex graviter gemam.

Cp. Non., 507, 18.

212

Hec., 627–8: κεῖνος ὀλβιώτατος | ὅτῳ κατ᾿ ἦμαρ τυγχάνει μηδὲν κακόν.

Cicero, de Fin., II, 13, 41: Non... si malum est dolor, carere eo malo satis est ad bene vivendum. Hoc dixerit potius Ennius —

Hecuba

Nimium boni est cui nihil est mali .

Nos beatam vitam non depulsione mali sed adeptione boni iudicemus.

213

Hec., 760: ὁρᾷς νέκρον τόνδ᾿ οὗ καταστάζω δάκρυ;

Nonius, 155, 28: ‘Guttatim’... —

Hecuba

Vide hunc meae in quem lacrumae guttatim cadunt.

214

Hec., 826 s.: πρὸς σοῖσι πλευροῖς παῖς ἐμὴ κοιμίζεται....

Nonius, 342, 24: ‘Modicum’ veteres moderatum et commodum dici volunt... —

Hecuba quae tibi in concubio verecunde et modice morem gerit. 215

Hec., 836–7: εἴ μοι γένοιτο φθόγγος ἐν βραχίοσι | καὶ χερσὶ καὶ κόμαισι καὶ ποδῶν βάσει....

Cicero, Orat., 45, 153: Sine vocalibus saepe brevitatis causa contrahebant ut ita dicerent ‘multi modis’ ‘et vas argenteis’ —

Hecuba palm et crinibus

‘tecti fractis.’

216

Hec., 1226–7: ἐν τοῖς κακοῖς γὰρ ἁγαθοὶ σαφέστατοι | φίλοι.

Cicero, de Amicit., 17, 64: Quam graves quam difficiles plerisque videntur calamitatum societates; ad quas non est facile inventu qui descendat; quamquam Ennius recte —

Hecuba

Amicus certus in re incerta cernitur.

217–18

Hec., 1247–8: τάχ᾿ οὖν οὖν παρ᾿ ὑμῖν ῥᾴδιον ξενοκτονεῖν· | ἡμῖν δέ γ᾿ αἰσχρὸν τοῖσιν Ἕλλησιν τόδε (cp. 803–4).

Nonius, 153, 22: ‘Perbitere,’ perire... —

Agamemno

Set numquam scripstis qui parentem aut hospitem necasset quo quis cruciatu perbiteret.

219

Hec., 1258: οὐ γάρ με χαίρειν χρή σε τιμωρουμένην;

Nonius, 116, 31: ‘Gratulari,’ gratias agere... —

Hecuba

Iuppiter tibi summe tandem male re gesta gratulor.

Iphigenia

Eurip., Iph. Α., 1–3:

ΑΓ. Ὦ πρέσβυ δόμων τῶνδε πάροιθεν στεῖχε. ΠΡ. στείχω. τί δὲ καινουργεῖς Ἀγάμεμνον ἄναξ. ΑΓ. πεύσει. ΠΡ. σπεύδω. 138–9. ἀλλ᾿ ἴθ᾿ ἐρέσσων σὸν πόδα γήρᾳ μηδὲν ὑπείκων.

220–1

Featus, 324, 24: ‘Pedum’ est quidem baculum incurvum quo pastores utuntur ad comprehendendas oves aut capras, a pedibus; cuius meminit etiam Vergilius in Bucolicis (V., 88).... Sed in eo versu qui est in Iphigenia Enni —

Agamemno Procede, gradum proferre pedum nitere, cessas ο fide

id ipsum baculum significari cum ait Verrius mirari satis non possum, cum sit... significatio aperta.

Cp. Schol. Veron., ad Verg., Ecl., V., 88.

222–5

Iph. Α., 6–10:

ΑΓ. τίς ποτ᾿ ἄρ᾿ ἀστὴρ ὅδε πορθμεύει; | ΠΡ. Σείριος ἐγγὺς τῆς ἑπταπόρου | Πλείαδος ᾄσσων ἔτι μεσσήρης | ΑΓ. οὔκουν φθόγγος γ᾿ οὔτ᾿ ὀρνίθων | οὔτε θαλάσσης.

Varro, L.L., VII, 73: —

Agamemno Quid noctis videtur in altisono caeli clipeo? Senex Temo superat Stellas sublime agitans etiam atque etiam noctis iter.

Hic multam noctem ostendere volt a temonis motu.

Cp. id., V, 19; Fest., 504, 9 (... Ennius superat...). Apulei., de deo Socr., 2, 6 (mundi... clipeo).

trib. Iph. Colonna 226–8

Cicero, de Div., II, 26, 57: Democritus optimis verbis causam explicat cur ante lucem galli canant... silentio noctis ut ait Ennius —

Agamemno Favent faucibus russis cantu, plausuque premunt alas. 229–30

Iph. A., 317 s.; cp. 327.

ΑΓ.... ὦ θεοὶ σῆς ἀναισχύντου φρενός.

Cic., Tusc. Disp., IV, 36, 77: Ira vero... cuius impulsu existit etiam inter fratres tale iurgium —

Agamemno Quis homo te exsuperavit usquam gentium impudentia? Menelaus

Quis autem malitia te?

Nosti quae sequuntur; alternis enim versibus intorquentur inter fratres gravissimae contumeliae ut facile appareat Atrei filios esse....

231

Ιph. Α., 329, 331.

ΑΓ. Τί δέ σε τἀμὰ δεῖ φυλάσσειν; οὐκ ἀναισχύντου τόδε; | οὐχὶ δεινά; τὸν ἐμὸν οἰκεῖν οἶκον οὐκ ἐάσομαι;

Rufinianus,ap. R.L.M., 41, 28 Η: Ἀγανάκτησις indignatio, quae fit maxime pronuntiatione. Ennius in Iphigenia —

Agamemno Menelaus me obiurgat; id meis rebus regimen restitat. 232–4

Iph. A., 384, 388–390, 396 s.: ΑΓ.... εἶτ᾿ ἐγὼ δίκην δῶ σῶν κακῶν ὁ μὴ σφαλείς;...

Τἀμὰ δ᾿ οὐκ ἀποκτενῶ ᾿γω τέκνα· κοὐ τὸ σὸν μέν εὖ | παρὰ δίκην ἔσται κακίστης εὔνιδος τιμωρίᾳ. Cp. id., 482 ff. (Menel. loqu.).

Rufinianus, ap. R.L.M., 47, 16 H:Σύγκρισις sive ἀντίθεσις comparatio rerum atque personarum inter se contrariarum, ut —

Agamemno Ego proiector quod tu peccas? Tu delinquis, ego arguor? Pro malefactis Helena redeat, virgo pereat innocens? Tua reconcilietur uxor, mea necetur filia?

235–6

Iph. A., 446–49:ἡ δυσγένεια δ᾿ ὡς ἔχει τι χρήσιμον. | καὶ γάρ δακρῦσαι ῥᾳδίως αὐτοῖς ἔχει | ἅπαντά τ᾿ εἰπεῖν· τῷ δὲ γενναίῳ φύσιν | ἄνολβα ταῦτα.

Hiercnymus, Epist., 60, Epit.Nepot., 14:... Prudenterque Ennius... ait — Agamemno Plebes in hoc regi antistat loco: licet lacrumare plebi, regi honeste non licet. 237–8

Iph. A., 631–2:, ᾦ σέβας ἐμοὶ μέγιστον Ἀγαμέμνων ἄναξ, ἥκομεν ἐφετμαῖς οὐκ ἀπιστοῦσαι σέθεν.

Cicero, ad Att., XIII, 47, 1: —

Clytaemnestra Postquam abs te, Agamemno, ut venirem tetigit aures nuntius, extemplo...

instituta omisi, ea quae in manibus habebam abieci, quod iusseras edolavi.

239

Iph. A., 708–9:

ΚΛ. Θέτις δ᾿ ἔθρεψεν ἢ πατὴρ Ἀχιλλέα; ΑΓ. Χείρων, ἵν᾿ ἤθη μὴ μάθοι κακῶν βροτῶν.

Vel 701. ΑΓ.... ὁ Πηλεὺς δ᾿ ἔσχε Νηρέως κόρην.

Varro, L.L., VII, 87: ‘Lymphata’ dicta a lympha; lympha a nympha, ut quod apud Graecos Θέτις apud Ennium —

Thelis illi mater.

240

Iph. A., 735–7: ΑΓ. οὐ καλὸν ἐν ὄχλῳ σ᾿ ἐξομιλεῖσθαι στρατοῦ.

ΚΛ. καλὸν τεκοῦσαν τἀμά μ᾿ ἐκδοῦναι τέκνα. ΑΓ. καὶ τάς γ᾿ ἐν οἴκῳ μὴ μόνας εἶναι κόρας.

Serviu
s auctus, ad Aen., I, 52: Sane ‘vasto’ pro desolato veteres ponebant... —

Agamemno Quae nunc abs te viduae et vastae virgines sunt. non ‘ut venirem’ (nam id quoque fecissem nisi Torquatus esset) sed ut scriberem ‘tetigit’ e. q. s. Cic. trib. Enn. Iph. Ladewig 241–8

Iph. A., 801 ff. (Achill. loqu.), 813–8, 1000–1001.

Gellius, XIX, 10, 12 (de vocabulo praeterpropter): Statim proferri Iphigeniam Q. Enni iubet (Celsinus). In eius tragoediae choro inscriptos esse hos versus legimus —

Chorus Otio qui nescit uti plus negoti habet quam quom est negotium in negotio; nam cui quod agat institutumst non ullo negotio id agit, id studet, ibi mentem atque animum delectat suum: 245otioso in otio animus nescit quid velit. Hoc idem est; em neque domi nunc nos nec militiae sumus; imus huc, hinc illuc; quom illuc ventum est, ire illinc lubet. Incerte errat animus, praeterpropter vitam vivitur.

... Petimus igitur dicas... quid sit ignotus huiusce versus sensus ‘incerte errat animus praeterpropter vitam vivitur.’

249–51 Iph. A., 956–8: AX. πικροὺς δὲ προχύτας χέρνιβάς τ᾿ ἐνάρξεται Κάλχας ὁ μάντις· τίς δὲ μάντις ἔστ᾿ ἀνήρ, ὃς ὄλιγ᾿ ἀληθῆ πολλὰ δὲ ψευδὴ λέγει τυχών, ὅταν δὲ μὴ τύχῃ διοίχεται;

Cicero, de Re Publ., I, 18, 30: In ore semper erat ille de Iphigenia Achilles —

Ackilles astrologorum signa in caelo quid sit observationis, cum capra aut nepa aut exoritur nomen aliquod beluarum, quod est ante pedes nemo spectat, caeli scrutantur plagas.

Cp. Cic., de Div., II, 13, 30: Donat., ad Ter., Adelph., III, 3, 32; Seneca, Apocolocynt., 8.

252

Iph. A., 1505–1509: ἰὼ ἰώ | λαμπαδοῦχος ἁμέρα Δι|ός τε φέγγος, ἕτερον Ἕτερον | αἰῶνα καὶ μοῖραν οἰκήσομεν· | χαῖρέ μοι φίλον φάος. vel 1375, κατθανεῖν μέν μοι δέδοκται.

Festus, 5: ‘Ob’ praepositione antiquos usos esse pro ‘ad’ testis est Ennius quum ait... in Iphigenia —

Iphigenia

Acherontem obibo ubi Mortis thesauri obiacent.

Medea sive Medea Exul

Eur., Med., 1–8:

Εἴθ᾿ ὤφελ᾿ Ἀργοῦς μὴ διαπτάσθαι σκάφος Κόλγων ἐς αἶαν κυανέας Συμπληγάδας, μηδ᾿ ἐν νάπαισι Πηλίου πεσεῖν ποτὲ τμηθεῖσα πεύκη μηδ᾿ ἐρετμῶσαι χέρας ἀνδρῶν ἀρίστων οἳ τὸ πάγχρυσον δέρος Πελίᾳ μετῆλθον. οὐ γὰρ ἂν δέσποιν᾿ ἐμὴ Μήδεια πύργους γῆς ἔπλευσ᾿ Ιωλκίας ἔρωτι θυμὸν ἐκπλαγεῖσ᾿ Ἰάσονος....

‹ Prev Next ›